I.
CERVUS ET HINNULEUS
Cervo dicebat Hinnuleus: tu natus es
Validior canibus, et mole superior, pater;
Etiamque magna cornua in capite geris,
Quibus terribilem capere vindictam queas;
Timendus ergo potius, cur eos times?
At ille: quid ea memoras, quorum me pudet?
Ego fugere quidem nolim; nec possum tamen
Non fugere, simul audivi latratus canum.
Frustra excitantur, qui timent; quem fecerit
Natura timidum, ratio nulla corrigit.
Tua tamen, lector, si laboras hoc malo,
Fata ut sequare, fabula sequens admonet.
II.
LEPORES ET RANAE
Lepores perpetuis concitos terroribus
Aliquando cepit magnum vitae taedium:
Facto conventu denique statuunt mori.
Quid enim? timere semper, hoccine vivere est?
Ergo profecti specie omnes in lugubri
Aquas palustres stagni vicini petunt,
Finire vitam certi sub medio lacu.
Molesta autem stagno cum propinquavit cohors,
Perterrefactae saltu le subito in aquas
Misere Ranae. Hie unus exclamans Lepus,
Heus, inquit, socii, quantus et nostri timor
Quoque sit, videte; et incoeptis absistite;
Perstemus animis: timidi non adeo sumus,
Ut inveniri timidiores haud queant.
III.
RUSTICUS ET SYLVA
Esto beneficus; sed cui benefacias, vide.
In Sylvam venit Rusticus, capulum rogans
Aptum securi tollere liceret suae:
Quod cum, annuente Sylva, fecisset; statim
Ferrum in beneficas vertere coepit arbores;
Ex quîs, dum caderet, una; Merito caedimur.
IV.
VULPIS ET GALLINA
Ingressa Vulpis Gallinarum tugurium,
Nido aegrotantem Gallinam invenit; rogat
Quomodo valeret. Illa refert: si tu hinc, foror,
Abires, certe haberem me meliuscule.
V.
TESTUDO ET AQUILA
Aquilam Testudo orabat, ut volare se
Doceret; eaque monente, a natura procul
Ipsius id esse, precibus instabat magis.
Accepit igitur Aquila unguibus illam suis,
Tulitque in altum: sed ubi dimissa haec fuit,
Cecidit in petram, et contrita periit domo.
Prudentiorem audire dum non vult, suae
Auctor ruinae contumax merito perit.
VI.
PUER ET AGRICOLAE
Mentiri assueto, vel si verum dixerit,
Fidem non facile haberi, hoc exemplum dabo.
Oves pascebat, terque, quaterque per jocum
Puer lupum adesse clamitans, huc undique
Agricolas exciebat. At illi saepius
Delusi, auxilium cum imploraret serio,
Jam non subveniunt; at lupus praedam rapit.
VII.
BUBULCUS ET LEO
Quaerens Bubulcus, quem juvencum amiscrat,
Lustravit omnem frustra solitudinem;
Demum invenire desperans, orat Jovem;
Spondetque, furem si sibi vellet modo
Ostendere, hoedum mox sacrificandum Deo.
Inde proficiscens, in querectum devenit,
Ibique reperit, quem Leo vorabat, suum
Juvencum: trepidus igitur, et pertenitus,
Et sublevatis manibus in coelum, ô bone,
O sancte Jupiter, ait, voveram quidem
Tibi hoedum, si fur inveniretur mihi;
Nunc voveo taurum, si furem vitavero.
Humana saepe vota perniciem petunt.
VIII.
GRUES ET ANSERES
Agrum vastabant juncti Gruibus Anseres:
Quod cum audiissent Rustici, illuc se ferunt.
Grues, fimul eos aspiciunt, simul avolant;
Verum capiuntur Anseres, qui corporis
Onere impediti subvolare non queunt.
Suis fortuna quem saginavit bonis,
Non facile emerget praesenti periculo.
IX.
MULA
Recreata posito largiter Mula hordeo
Lasciviebat, inordinatos impetus
Molita; et, inquit, mihi fuit videlicet
Pater equus, esset cursu qui celerrimus,
Cui similis ego sum. Sed paulo post contigit,
Ut eadem cessaret, ubi currendum fuit,
Vixque ambulare posset: tum dixit gemens:
Equi putabam celeris me esse filiam;
Sed asinum mihi fuisse nunc memini patrem.
Dediscere sese in prosperis stulti solent;
Sed eos adversa sortis admonent suae.
X.
MORS ET RUSTICUS
Vetulus redibat nemore Rusticus, ferens
Vix se suumque fascem: victus denique
Lahore et annis, posuit infelix onus.
Tum cogitare tristis omnia incipit
Quaecunque perfert nunc, vel olim pertulit.
Nam quas faventis ille fortunae vices
Habuit, in annos si retro elapsos velit
Reflectere animum? paupera quondam in casa
Vitam auspicatus, miserias inter miser
Reptarit infans: hinc malorum quis modus?
Vel quando duri ferreum fati ordinem
Explere paulum destitit? conjux mala:
Desidia inertes liberi: immodicis herus
Juvandus operis: milites, domesticam
Quîs saepe oportet praebere supellectilem:
Rigidus coactor: creditor impatiens morae:
Victus facultas rara: perpetuus labor;
Ac denique mali plurimum; prope nil boni:
His simul ob oculos positis omnibus sibi,
Suoque motus hocce postremo statu,
Senex misellus calamitatis ultimum
Gradum attigisse credidit: mortem invocat.
Adest: quid, inquit, me rogas? fascem hunc uti.
Recipiam, dixit ille, me, precor, adjuva.
Mali medela Mors venit, gravius malum.
XI.
IDEM ARCUMENTUN
Fascem lignorum miser humeros senex super
Portabat aegre: longiore sed via
Fractus, victusque, fascem deposuit humi;
Mortem invocavit: mors advenit: tum Senex:
Fascem hunc in humeros ut mihi reponas precor.
XII.
AGRICOLA ET EJUS FILII
Pugnare inter se Filios quotidie
Suos Agricola cum videret, nec satis
Potis esset eos in gratiam reducere;
Jubet complures virgas afferri sibi,
Omnesque in unum deinde fascem colligat;
Tum fascem caperent, ac perfringerent, monet:
Quod illis vero efficere non valentibus,
Virgas dissolvit, frangendasque singulas
Tradit; statimque cum fregissent, subjicit:
Et vos unanimes, nati, fi perstabitis,
Eritis, sperate, firmi, inexpugnabiles;
Sin vos sejunxerit invida aemulatio,
Facilem offeretis hostibus victoriam.
Hae vera quam sint monita providi patris,
Nemo est, opinor, qui mecum non sentiat:
Res tamen ut etiam fieret omnibus magis
Perspecta, placuit addere exemplum sequens.
XIII.
TAURI ET LEO
Sanxêre Tauri quatuor, periculum
Cujusque habendum commune omnibus fore.
Simul pascentes hos videt Leo, nec tamen
Conjunctos audet aggredi, quanquam esurit:
Primum ergo verbis dat operam fallacibus;
Segregat; ac demum segregatos enecat.
Addit vim invictam fortibus concordia;
Discordia frangit ipsam fortitudinem.
XIV.
LUPUS ET OVIS
Muicatus olim morsibus diris canum
Lupus jacebat potus et cibi indigens;
Ovem rogavit, potum ut afferret sibi
Perituro ex unda praetereuntis fluminis:
Si enim tu potum dederis, ait; ego dein cibum
Ipse mihi inveniam. At illa, fraude cognita,
Sic retulit: potum stulta si darem tibi,
Tu nempe meipsam deinde capias in cibum.
Periculosum est adjuvare maleficum.
XV.
GALLINA OVA PARIENS
AUREA
Quod lucrum habetur in manibus, hoc saepius,
Habendi plura cupiditate, amittitur.
Habebat aliquis ova parientem aurea
Gallinam: homo meus hanc auro plenam ratus
Caedit, gallinisque aliis similem reperit.
XVI.
LUPUS ET ANICULA
Jejunus obambulabat quaerendo cibum
Lupus: profectus ad locum quemdam, audiit
Plorantem puerum, dicentemque Aniculam;
Define plorare: fin modo te tradam Lupo.
Putans locutam serio Aniculam Lupus,
Expectat ad multam horam; sed cum vespera
Demum advenisset, rursus audit puerulo
Adblandientem: dormi, pupe mi; huc Lupus
Si venerit, eum continuo mactabimus.
Tunc, ô dolosos homines, Lupus abiens ait,
Qui dicunt aliud, aliud facere cogitant!
XVII.
OVIS ET CORNICULA
Dorsum super Ovi dum fedens Cornicula
Fodicat; id ex te quod patior, inquit Bidens,
Cani si faceres, ferres infortunium.
Reponit illa: quibus ego insultem scio,
Molesta placidis, morigera ferocibus.
Malitia saepe comitem habet prudentiam.
XVIII.
ASELLUS ET EQUUS
Onustus ultra viribus quam par foret,
Asellus, comitem sese adjuvet Equum rogat,
Amicumque levet onere, si salvum velit.
Quod ille cum renueret, nimio denique
Asellus onere victus moritur: ast herus
Onus omne, et ejus corium quoque demortui
Equo reclinat in dorsum; quibus fere
Oppressus ille, merito, dixit, heu! meo
Exerceor nunc, qui laboranti prius
Asello durus opitulari nolui.
Qui proximum adjuvat, ille providet sibi.
XIX.
LEO ET CAPRA
Qui dant consilia, ne sibi consulant, cave.
Leo conspicatus in rupe morantem Capram,
Ut pratum in viride potius descendar, monet.
Forte, inquit Capra, facerem, si tu inde abfores,
Qui non, ut volupe mihi sit, hoc suades mihi,
Sed ut habeas tu, quod vores famelicus.
XX.
LEO SENEX ET VULPIS
Senex cum factus esset Leo, nec quaerere
Sibi victum posset, machinatus est dolum,
Quo sibi suppeteret alimentorum copia.
Ingressus ergo latebram speluncae intimam,
Se graviter aegrotare simulabat jacens:
Quae res per vulgus belluarum didita
Ubi fidem obtinuit, accesserunt undique;
At ipsas capiens fingulas necat Leo.
Vulpis et accedit; arte sed hujus cognita,
Stans extra limen, quomodo valeat, petit.
Cur non, ait ille, voce blanda conquerens,
Ingredere, filia? nimium, Vulpis refert,
Ingredientum ad te multa quidem vestigia,
At nulla prorsus egredientum conspicor.
Cum se dolosis artibus demitigat,
Tune est timenda maxime crudelitas.
XXI.
MONEDULA
Monedulam aliquis cum cepisset, ac pedem
Filo aliigasset, puerulo hanc dono dedit.
Sed inter homines illa vitam non ferens,
Ubi quid parumper nacta libertatis est,
Fugit, notisque nemoribus se contulit:
Verum implicate circum ramos vinculo,
Cum non valeret avolare, nec diu
Vivere speraret, me miseram! dixit, mihi
Quae vitam ademi, servitutem dum eximo.
Leve damnum suffer, ne grave incurras malum.
XXII.
RANAE
Cum fureret aestas immodica, suam duae
Paludem Ranae siccatam reliquerant,
Inopesque circum errabant quaerentes aquam.
Ad puteum tandem deveniunt; utque uberi
Illum scatere aquarum copia vident,
Perbibere cupiunt; unaque, hue age, ô soror,
Quin, inquit, saltu mittimus corpuscula?
Sed hic si pariter puteus aruerit, refert
Altera, quo pacto hinc jam licebit egredi?
Itus est imprudens, de reditu si non liquet.
|