XXII.
TAURUS ET CAPER
Taurus Leonem dum fugit, aliquod sibi
Latibulum quaerens, speluncam obviam subit:
Sed obstitit ei cornibus adversis Caper.
Nunc me, inquit ille, impune contemnis quidem;
Verum, si abierit, quem fugio, tune sentias
A Tauri quantum viribus distet Caper.
Etenim speluncam cum praetergressus Leo
Procul abiisset, omni sublato metu,
In Caprum Taurus insilit, et eum necat.
Tibi breve tempus dum fors defendit malum,
Potentiorem ne spernas hostem cave.
XXIII.
CORNIX ET URNA
Hoc argumento, Lector, ostendam tibi,
Ingenium acuere quam sit apta necessitas,
Aquae Urnam Cornix olim sitiens repperit:
Sed altior erat Urna, quam pertingere
Ut posset ad aquam: tunc ipsam connititur
Effundere Urnam; nec valet: tum denique
Injectat lectos ex arena scrupulos:
Aqua sublevatur. Hoc pacto Cornix bibit.
XXIV.
VENATOR ET LEO
Venatore litigabat, et suam
Leo praeferebat hominis fortitudini.
Post longa jurgia ducit adversarium
Venator ad mausoleum, ubi sculptus fuit
Jacens, domitusque viribus hominis Leo.
Sed hoc sibi sera satis esse indicium negat:
Id etenim, dixit, sculpunt homines, quod volunt;
At si Leones sculpendi artifices forent,
A se prostrati quot viderentur viri?
XXV.
CORVUS ET SERPENS
Serpentem Corvus esuriens loco videt
Aprico dormientem: simul in hunc volat,
Rapitque. At ille mox ubi ad sese redit,
Corvum remordet; qui se moriturum brevi
Cum jam sentiret, heu! me, dixit, qui lucrum
Hîc, unde pereo, mihi speraverim fore!
Fabella spectat homines incautos, quibus
Id, quod cupiêre, saepius damnum creat.
XXVI.
RUSTICI ET SARMENTA
Duo cum quondam Rustici ad littus maris
Sederent otiosi; navem conspicor,
Unus ait, eamque permagnam mehercule.
Post paulo dixit alter: ego vero id nego,
Hanc esse navem; at esse contendo scapham.
Expectant; demum sarmenta appelli vident.
Magnam ex longinquo quae reverentiam movent,
Ubi coram aderunt, saepe erunt contemptui.
XXVII.
AVIS, EJUSQUI PULLI, ET VILICUS
Monuit locatos in segete Pullos Avis,
Ut diligenter, hinc dum abest, attenderent,
De messe fieret si sermo. Pulli anxii
Redeunti narrant matri, amicis Villicum
Suis mandasse curandum id negotii.
Respondet Mater, esse nil periculi.
Item trementes nuntiant alio die,
Propinquos, operam ne recusarent suam,
Rogatos. Ut sint securi, rursus jubet.
At illa demum ut audiit, cum filio
Statuisse Villicum, ipso ut mane postero
Inciperent ambo triticum succidere;
Fugiamus inde, nati, tempus est, ait.
Stultum expectare ab aliis, agere quod queas.
XXVIII.
CROCODILUS ET VULPIS
De nobilitate gloriabatur sua,
Pluresque Vulpi instabat commemorans avos
Crocodilus, unde recta venisset via.
At Vulpis, unde venerim, dixit, minus
Me id angit, quam quo vadere liceat mihi.
XXIX.
URSUS, LEO, ET LUPUS
Correptum, jamque strangulatum, mandere
Parabat Ursus hinnuleum famelicus.
Leo, siccis pariter faucibus, supervenit,
Et extorquere praedam violentus parat.
Ursus, qui multis antea leonibus
Restiterat, avida nunc ubi stimulat fames,
Sese videlicet ait nolle cedere.
Exoritur ergo pugna utrimque pertinax,
Et horrida: neuter vincit; neuter se imparem
Sentit; pugnantque, dum defecti viribus,
Et hinc, et inde simul in terram corruant.
Cum sic jacerent languidi, accedit Lupus,
Causamque tollit hinnuleum certaminis:
Quem sibi videntes impune abripi, invicem
Dixere: miscri strenue pugnavimus,
Ut latro pugnae ferret omne praemium!
XXX.
ASINUS DOMINOS MUTANS
Apud olitorem peragebat Asinus dies,
Multum laborans, ut videbatur sibi,
Parumque comedens: ergo se plus duriter
Haberi, quam fas jusque vellent, credidit.
Jovem rogavit, sortem ut mutaret suam:
Ejusque precibus exoratus Jupiter
Operam navare figulo eum deinceps jubet.
Sed ferre coenum ac tegulas dum cogitur
Indesinenter, hanc etiam fortem pati
Iniquiore, quam prius, mente incipit:
Mutare dominum, imprudens, rursus expetit,
Rursusque auditur; lege sed posita tamen,
Ut haec quaecumque fuerit ultima fors, ferat,
Neque speret aliam deinde venturam vicem.
Is cum annuisset, obtigit Coriario:
Tum, quid rogavi? dixit lamentans: heros
Apud priores vivere satius fuit.
Namque ille postquam multis me laboribus
Necuerit, parcet ne corio quidem meo.
Quamvis acerba sors erit, eam sustine,
Ne pejor fiat, obtrectare si velis.
XXXI.
APER ET CERVA
Ferus acuebat dura ilice dentes Aper:
Quem conspicata Cerva, cur, inquit, facis
Id quod, ut opinor, nunc fieri nil indiget?
Nam nullus hostis, aspice, occurrit tibi,
Circumque paces omnia celebrant bonas.
At setiger: Non absque causa facio, quod vides:
Etenim pugnandi cum mihi tempus venerit,
An tunc fore putas dentes acuendi locum?
Sero parantur arma, cum hostis ingruit.
XXXII.
ASINUS ET EQUUS
Equo invidebat Asinus, quod totos licet
Male otiosus ille cessaret dies,
Tamen aleretur delicate et largiter;
Laboribus ipse dum perpetuis interim
Exercitatus, vix alimonii satis
Et insuavis et vilis habet, quod queat
Efficere, vita ne se misera deserat.
Sed ad pericla belli postmodum videns
Equum apparari, jam suam sortem incipit
Diligere; et, Asinum vivere, inquit, me juvat.
Eorum, qui beati creduntur, mala
Videre, miseris non leve est solatium.
XXXIII.
AETHIOPS
Sibi loquacem contigisse Mulierem
Dum Vir conqueritur, et frenum celerrimae
Imponere linguae mille tentat artibus,
Operamque perdit; sic Aesopus incipit
Narrare: servulum Aethiopem quidam emerat;
Cujus nigrum colorem contractum putans
Fuisse propter solam negligentiam
Domini prioris, usque, et usque hunc institit
Lavare, donec immodica vexatio
Eo coëgit miserum, ut morti occumberet.
Corrigere qui vult naturam, Aethiopem lavat.
XXXIV.
MUSCAE
Effusa mellis copia est: Muscae advolant,
Comeduntque; sed mox impeditis cruribus
Revolare nequeunt. Heu! miseram, inquiunt, vicem!
Cibus iste blandus qui pellexit suaviter,
Nunc fraudulentus quam crudeliter necat!
Perfida voluptas hoc exemplo pingitur.
XXXV.
VESPERTILIO ET MUSTELAE
Huc, illuc temere dum volat, casu evenit
Ut in Mustulae nidum Vespertilio
Irmat, in ipsoque capiatur impetu.
Haec autem, acerbo quoniam erant omnes sibi
Odio volantes, sic mei, inquit, caeteri
Holies perire possint precor, ut tu modo
Peribis! praedamque simul vexat unguibus,
Ac devorare jam parat. Periculum
Praesentit ille; seque murem, non avem
Testatur esse: cumque fecisset fidem,
Abeundi quo placuetit libertas datur.
Sed inde (tanta est ejus imprudentia)
In aliam rursus, nec multo post, incidit
Mustelam, cunctis muribus quae maxime
Esset inimica: quodque murium in genus
Mihi fervet odium, morte protinus tua
Solaberis, ait. At quis error te malus,
Reponit ille, decipit? cave, obsecro,
Ne pecces id quod postea infectum, soror,
Volueris frustra: non ego sum, quem tu putas,
Aliquis de gente murium infestissima:
Male mures pereant; vivat avium gens: avis
Ego sum; quod alis, aspice, en meis tibi
Probare possum. Mustelae haec oratio
Honesta visa est; sicque praesentissimam
Evasit iterum Vespertilio necem.
Haec vita fragilis ingenium versabile
Variumque, variis pro periclis, expetit.
XXXVI.
HOEDUS ET LUPUS
Hoedilis ipso tutus in fastigio
Cum staret Hoedus, inde prospicit Lupum,
Qui praeteriret; ac simul, quantum potest,
Conviciari caepit. Respondet Lupus:
Non tu, fed iste nunc locus illudit mihi.
Audacia nulla est, nullum ubi periculum.
XXXVII.
TUPICEN ET HOSTES
Delapsus in victrices Hostium manus
Tubicen rogabat, innocentem se virum
Ut ne, quod facere jam parabant, caederent;
Et hominem, aiebat, occidi unquam neminem;
Eaque sola, quam libens tradam, tuba
In auras spargere futiles didici sonos.
At illi: meritae tu tamen occumbes neci,
Hocque magis etiam, quod pugnandi sis licet
Ipse imperitus, alios ad pugnam incites.
Fabella ostendit, hunc qui impellit ad malura
Plus peccare ipso, qui malum inde perpetrat.
XXXVIII.
ACCIPITER ET CUCULUS
Cuculum amaris increpaverat jocis
Accipiter, ipsi quod pares quanquam dedir
Natura vires corporis, animo tamen
Dejectus humili vesci malit vermibus,
Quam carnes avium habere suaves in cibos.
Faucis diebus deinde transactis, videt
Cuculus illum, quem necarat Rusticus,
Pendere summo turris e fastigio,
Ut alios poenae terreat similis metu
Accipitres, ne columbas praedari velint;
Tibique, dixit, solis vesci vermibus
Si maluisses, quanto nunc melius foret!
Fortuna tenuis paucis est periculis
Obnoxia; ipsam tenuitas sua protegit.
XXXIX.
CAPONES DUO
Simul Capones nutriebantur duo
In ornitzone inclusi; at horridus et macer
Languebat unus; alter pinguis, et nitens
Suam jactabat speciem et corpulentiam,
Sociumque prae se contemnebat, et probris
Amarulentis non leves injurias
Super etiam addens, opprimebat miserulum.
Interea herilem amicus advenit domum;
Ac delicatas ipsi cum dapes herus
Apponere vellet, pinguem Caponem necat,
Macrum relinquit: socium qui suum videns
Cum perimeretur, nunc ego me, dixit, scio
Qui sit miscrior; tu nempe ipse, qui modo
Beatus insultabas miseriae meae.
Sortem improborum suffer, quos donis suis
Fortuna cumulat: hos saginat, ut immolet.
XL.
ARANEA ET HIRUNDO
Aranea quondam exarserat in Hirundinem,
Irata muscas, vesci quibus ipsa assolet,
Quod illa caperet ore furaci volans.
Ergo vindictae cupida, nec res exitum
Quem fit habitura denique satis providens,
Textilia ad altas retia fuspendit fores,
Qua pervolare saepe inimicam noverat.
Enimvcro illa concitatos impetus
Mox advolando hue dirigit; sed retia
Textricemque simul aera per medium rapit,
Portatque nec novi oneris quidquam sentiens.
Tunc misera tractus per profundos aëris
Aranea pendens, hanc, ait, juste vicem
Experior, genera quae volantium infima
Cum vix labore magno praedari queam,
Capere aves posse tam magnas putaverim.
Majora viribus aggredi ratio vetat;
Sed ratio et via quid commune consulunt?
XLI.
VULPIS ET HERINACIUS
Samii cum vellent dedere neci publicae
Rei administrum, furtis ditatum suis,
Aesopus tali fabula deterruit.
Tetram in lacunam forte Vulpis incidit;
Nec potuit exire, impeditis cruribus
Limo tenaci. Et hanc simul magno agmine.
Muscae advolantes subtilibus aculeis
Adfligere certant. Quam videns Herinacius
Parabat, quippe motus misericordia,
Malas abigere volucres; illa sed abnuit;
Meoque, dixit, hae jam plenae sanguine
Parvam creare possunt mihi molestiam;
Aliaeque abactis fuccedant famelicae,
Quae, mihi quod reliquum sanguinis est, exhauriant.
XLII.
JUPITER, MODESTIA, ET VIRTUTES CAETERAE
Varias Virtutes cum creasset Jupiter,
Quae dulces homini et utiles comites forent,
Produxit ultimam omnium Modestiam.
At ipsi in homine nulla sedes est super
Relicta, quam non e sororibus suis
Aliqua occupasset: quod animadvertens, tibi
Nullam quidem, inquit Jupiter, sedem licet
Habere propriam, his caeteris qualem dedi:
Sed istae quoties emicare incoeperint,
Te simul adesse jubeo; ne quid audeant,
Quod non tuo ipsa more blando temperes.
Hinc usque laude vera Virtutes carent,
Quibus Modestia pretium non addidit.