Fab. 1
De Honingbie en de Vlinder
Homlend, vloog het nyvrig Bietje
Rustloos rond van bloem tot bloem,
Om er honing uit te gaêren,
Zyn gemeenebest ten roem;
Die hem nooddruft kon verschaffen,
In den strengen wintertyd.
Verder vloog de mooije Vlinder,
Met niet minder spoed en vlyt:
Maer zy gaêrde geenen honing;
Zy bedoelde alleen genugt,
En zy raekte slechts de bloempjes,
Zonder voordeel, zonder vrucht.
Als de winter loeijend aenkwam,
't Bietje leefde in overvloed;
En de Vlinder lag verhongerd,
Wierd vertreden met den voet.
Lezer! die, om deugd te kweeken,
U op letterbloezem weidt,
Gy gelykt het nyvrig Bietje:
Heil voor u en zaligheid!
Maer gy, dwaze! die de Vlinder
Volgt door ydel zingenot,
U verwacht in later' tyden
Ook 't beklagelykste lot.
Goede lezing baert genoegen;
Slechte lezing, onrust, zwoegen.
Fab. 2
De Vos en de Wyndruiven
Vosje zag een' glinting staen,
Waer er rype druiven hingen;
't Zag ze watertandende aen,
Maer het kon zoo hoog niet springen:
Geen' vergeefsche moeit' gedaen!
't Veinst dat zy hem niet behagen:
" 'k Heb die druiven niet van doen,'
(Zegt het,) 'zy zyn veel te groen!"
Deed het niet beter dan zich vruchteloos beklagen?
Fab. 3
De Krekel en de Mier
De Krekel, los en onbedacht,
Had heel den zomer doorgebragt
Met nutloos en eentoonig zingen:
Nu kwam de strenge winter aen,
En hy wist niet waervan bestaen:
Des hongers wreede folteringen
Verpligten hem, by kleine Mier
Zyn yslyk noodlot te gaen klagen:
Dáér komt hy spys in leening vragen.
Het Miertje zegt: Beklaeglyk dier!
Wat deedt ge als ik den voorraed gaêrde,
Dien ik tot mynen nooddruft spaerde? -
Dan zong ik stadig even snel. -
Dan zongt gy?... dans nu! en vaerwel. -
Leer, jongheid, van uw' vroegste jaren,
Wat ramp u, als den Krekel, wacht,
Zoo gy, door neerstigheid en sparen,
Niet als de Mier uw' pligt betracht.
Fab. 4
De Raef en de Vos
De Raef, op eenen boom gezeten,
Hield een kaes in haren bek;
De Vos, die graeg dien op zou vreten,
Verzint weldra een' loozen trek:
Hy weet met heuschheid haer te ontmoeten,
En allervriendelykst te groeten:
"Mejuffer, goeden dag!" zegt hy;
"Wat zyt gy mooi!... Geloof my vry,
Voor u moet alle schoonheid wyken!
't Gaet vast, indien maer uw gekweel
Aen uwe pluimen mag gelyken,
De hoogste lof valt u ten deel,
Gy zyt de feniks dezer wouden...."
De Raef, door dezen lof gevleid,
Gansch dronken van blymoedigheid,
Kan haren zanglust niet weêrhouden:
Maer, toen zy haren bek ontsluit,
Ontglipt haer plotselings de buit,
Die dadelyk wordt aengeslagen.
Wat kon de fleemer beters vragen?
De Vos, die 't kaesje binnenslikt,
En lachend zyne lippen likt,
Zegt: Raefje lief! daer leert gy aerdig,
Welk doelwit vaek de vleijer heeft,
Die graeg ten koste eens anders leeft:
Die les is toch dien kaes wel waerdig. -
De Raef, te spade wys, gestoord, zwoer op hare eer:
"Nooit fopt men my door vleitael meer!"
Fab. 5
De Hoogmoedige
Kikvorsch
Een Puit zag eenen os die in de weide graesde,
Wiens hoog gestalte hem verbaesde;
En, wenschend' hem gelyk te zyn,
Blaest hy zich op, spyts leed en pyn,
En vraegt aen zyn' moerasgezellen,
Of hy zich haest gelyk kon stellen
Aen 't dier dat hy bewonderd had. -
Neen! riep men uit. - Zie daer nog wat! -
Nog geenszins! - 'k Zal nog meer my dwingen...
Klak!... hoor den Kikvorsch openspringen!
Ach! by den Kikvorsch niet alleen
Is zulke gekheid zeer gemeen;
De wereld is vervold van menschen,
Die even dwaes zyn in hunn' wenschen:
Wie zyn bereik te buiten gaet,
Bewerkt zyn eigen leed en smaed.
Fab. 6
De Gepluimde Gaei
De Gaei, versierd met pauwenveêren,
By Juno's vogelkoor had statig zich vertoond;
Maer Roetaerd wierd herkend, ontvederd en gehoond:
Schriftroovers! deze les moge u opregtheid leeren.
Fab. 7
Het Peerd en het Veulen
Een Veulen zag op 't yz'ren spoor
Een' reeks geladen' wagens glyden,
Een stoomtuig snelde grollend vóór;
O moeder! zei het, zie, nu ryden
De menschen met geen' peerden meer!
De zaken nemen goeden keer!
Wat heil voor onz' natuergenooten,
Steeds, sinds onheugelyken tyd,
Tot nu, gespoord, gezweept, gestooten!
Gewis, dat ge ook te vreden zyt,
Dat ge ook met blydschap moet bemerken
Eene uitvinding, die ons voor werken
En slaefschen dwang behoeden moet. -
Myn kind! zei 't peerd, gy vat niet goed
Waer onz' belangen zyn gelegen:
Want, zonder werk, wordt niets verkregen.
Fab. 8
De Twee Muilen
Twee Muilen, langs het zelfde pad,
Trokken samen naer de stad;
De een met haver zwaer geladen,
De andre ligt, met gouden geld,
Welke, blinkend van sieraden,
In zyn ambt zyn' grootheid stelt.
Op 't gerammel zyner bellen,
Springt een' rooversbende uit 't bosch,
Grypend onze reisgezellen.
Mulders Muil geraekt haest los;
Maer, schoon Blaeskaek zich verdedigt,
Wordt hem het valies geledigd,
En geheel het lyf doorwond.
Och! hoe kermt hy dezen stond!
"Is dit," zegt hy, "myn' belooning!
Daer myn medemaet, gezond,
Weêr zal keeren naer zyn' woning!...."
't Antwoord was: Myn lieve vriend!
Uwe grootheid baert uw lyden:
Hadt gy maer, zoo als ik, een' molenaer gediend,
Nu zoudt gy u met my verblyden.
Fab. 9
De Eik en het Plantsoen
't Was lente, en feest, in veld en bosch.
Natuer, getooid in hoogtydsdos,
Wenkt, uit der vesten enge kringen,
De langbesloten' stedelingen.
Een vader, met zyn jongste kind,
Hetwelk hy ongemeen bemint,
Vindt op zyn wandelpad een boompje,
Geworteld by een waterstroompje,
En, door de orkanen woest geweld,
Het topje tot den grond geveld...
Wat jammer! vriendje, treed eens nader,
En regt dit jong Plantsoen, zegt vader.
Het kind gehoorzaemt. Inderdaed!
Zie eens hoe regt weêr 't boompje staet!
Wat verder, lag sinds vyftig jaren,
Een Eikboom langs den vliet gestrekt;
Myn zoon, (zegt vader,) die ervaren
De kromme boomen regte trekt;
Wil nu dien scheeven Eik ook buigen. -
Op dezen voorstel, 't knaepje lacht:
O vader! zegt het kind, al had ik Samsoms magt
En molenmakers radertuigen,
Nog wierd dit te vergeefs betracht:
Die boom is oud en krom van in zyn' lentedagen,
Men moest, in vroeg'ren tyd, voor hem meer zorge dragen;
Nu komt híér raed noch hulp te stâ. -
Denk t'allen tyd deze uitspraek na;
Myn lieve zoon, wil hieruit leeren,
Van in de jongheid af te keeren
Al wat met regt en rede strydt.
Gewoonte wordt natuer, na langverloopen tyd.
Fab. 10
De Kwynende Leeuw
De Leeuw, weleer gevreesd, als aerdsche god der wouden,
Kwynt, zucht nu, onder 't juk der jaren overmagt:
Het volk krygt door zyn' zwakheid kracht,
Zoo ver, dat elk bestaet met hem den spot te houden.
Het Peerd treedt nader, en geeft Sire een' harden lap.
De Stier geeft hem een' bons, de Wolf geeft hem een' knap.
De deernisweerde Leeuw lydt veel, maer wilt niet klagen;
Hy wacht Attropos komst, met taei geduld en moed:
Maer, nu ook de Ezel, op zyn' beurt, hem smaed aendoet;
"Dit zyn toch de allerhardste slagen,"
(Zegt Zyne Majesteit, in heesche leeuwentael;)
"Hoe! nu nog ezelshoon verdragen!!!
Ik sterf niet eens, maer duizenmael!"
Fab. 11
De Herder en zyne
Geburen
Hansje was gewoon te liegen
En een ieder te bedriegen.
Als het by zyn' kudde was,
Om de buren te doen schromen,
Riep het: Helpt my! wolven komen! -
En de lieden kwamen ras
Met hunn' spaden, vorken, haken,
Om 't gediert' ter neêr te maken.
Hansje loech hen telkens uit.
Nu, een wolf viel, tuk op buit,
Met zyn' jongen op de schapen.
Hansje schreeuwt, tiert overluid,
En roept: Vrienden! straks te wapen!
Hulp! om Gods wil! komt met een! -
Maer, geen enkel mensch verscheen;
Iedereen bleef stil en rustig,
En de wolven aten lustig;
Terwyl Hansje, vol gevaer,
Weenende is zyn' kudde ontweken,
Leerend' dat een logenaer
Wordt nimmermeer geloofd, mogt hy zelfs waerheid spreken.
Fab. 12
De Karpers
Landman Sies besloot zyn vlas
Te doen rotten in zyn' vyver;
Nu, daer er veel visch op was,
Vangt hy eerst, met zorg en iever,
Zyn' geliefde Karpers uit.
Deze die in 't sleepnet steken
Zuchten: Ach! wy zyn verbruid!
De andren, vlug het net ontweken,
Roepen: Goed! wy zyn er uit!
Maer de Karpers, pas gevangen,
Werpt men in een' klaren wal,
Waer zy, vry van ongeval,
Heden nog den kost erlangen.
In den vyver, wierd de rest,
Door het stinkend vocht verpest,
Dood of stervend toch gevangen.
De mensch kent veeltyds zelve niet
Wat hem tot heil of ramp geschiedt.
Fab. 13
De Vos en de Bok
Twee lieden, die elkaêr op geener wys geleken,
Begaven zich op reis: - de Vos vol looze streken,
En langgebaerde Bok, kort in voorzienigheid.
Zy hadden nauwlyks saêm twee mylen afgeleid,
Wanneer de dorst hen praemt een bornput in te treden,
Waer zy aen hunnen nood voldeden.
Dan zei de Vos: Myn lieve maet,
Thans hebben we onzen dorst verzaed;
Maer, zeg eens, hoe gaen wy uit dezen put geraken?
Hoor toe: ik weet hoe wy de zaken klaer gaen maken;
Hef u eens loodregt op,
Zoo styg ik, langs uw lyf, tot boven uwen kop;
Dus zult gy my tot ladder strekken,
En, als ik ben gered, 'k zal u naer boven trekken. -
By mynen baerd! 't is wel gezeid!
(Zegt de onbedachte Bok,) ik loof uw' schranderheid;
Nooit kon ik zulk geheim ontdekken:
Zie, ik sta veerdig. - Meester Vos
Stygt uit den put, is vry en los,
En laet zyn' medemaet aen 't klaut'ren langs de steenen,
En, in den diepen put, zyn' goede trouw beweenen.
Intusschen doet de Vos vriend Bok een schoon sermoen;
Bewyst hem wat hy deed, en wat hy moeste doen:
't Is altyd dwaes, zegt hy, zich in gevaer te steken;
Hadt gy maer brein in 't hoofd, als baerd aen uwen kin,
Nooit tradt gy eenen steenput in;
Gy hadt dit vochtig hol ontweken!
Ik ben er uit, myn vriend; zie dat ge u ook verlost,
En, geef den moed niet op, schoon het u moeite kost;
Vaerwel!.... en wil u niet bedroeven.
Wat my belangt, ik mag niet langer meer vertoeven:
'k Heb eene zaek van groot gewigt,
Die aenstonds dient te zyn verrigt.
De sluwe Vos vertrok, en liet zyn' redder zuchten,
Niet denkende aen zyn woord, de hulp hem toegezeid:
Veel' vrienden zeggen zich u steeds ten dienst bereid;
Maer, vindt gy u in nood, zy zullen u ontvlugten.
Fab.14
De Aep Barbier
Apen apen geerne na
Alles wat zy zien of hooren.
De baron de Patriva
Wierd door zynen knecht geschoren:
Meester Aep, die 't bekken zag,
Waerby zeep en scheermes lag,
Ook de borstel, kleed en doeken,
Moest maer eenen baerd meer zoeken,
Om te proeven wat hy kon:
Niet op hem, maer op een ander.
Pas kwam Kater Rapaton,
(Wel gebaerd, - maer fyn en schrander,)
In de zael. - Hem zeide de Aep:
Zet u, vriend, ik zal u scheren. -
Neen, van my maekt gy geen schaep. -
Laet my toch dien baerd maer weren;
Ziet gy niet, dat onze heer
Weeklyks driemael, somtyds meer,
Wordt geschuimzeept en geschoren. -
Al uw praten is verloren,
Zei de Kater. - Hy ging heên.
Bakkers Kat komt ingetreên....
Deze laet zich haest gezeggen.
Baes Aep begint met haer het scheerkleed op te leggen:
Neem, zegt hy, houd het bekken vast.
Waerna hy Poestjes smoel en neus met zeepe wascht.
Nu grypt hy 't scheermes en hy stelt zich aen 't
barbieren...
Maer, hoe begon de Kat te tieren!
Haer' muil was reeds vol bloed; zy spouwde vuer en vlam.
De knecht, die spoedig binnenkwam,
Roept aenstonds den baron en al de huistrauwanten....
De Kat wordt uitgejouwd, en daedlyk zy verhuist;
En de Aep barbier lacht in den vuist.
Vertrouw u nooit aen vieze kwanten;
Bedenk vooraf hunn' grapjes wel,
Wilt gy den uil niet zyn van 't spel.
Fab. 15
De Witte Beer
Een witte Beer was, jong gevangen,
In eene diergaerde opgevoed.
Hem bleef de slaefsche keten prangen,
Schoon of hy schuimbekt, brult en woedt. -
De noordman ziet toch eens de zon van vryheid dagen:
Op reis naer eene spaensche stad,
De vangenis die hem omvat,
In 't dalen van een' berg, valt plotselings van den wagen;
De staven ploffen klinkend' neêr,
En aenstonds is de vrye Beer
In 't aengelegen woud verscholen.
De zuidenlucht behaegt hem niet;
Hy zal, zegt hy, steeds noordwaerts dolen,
Tot dat hy weêr de kusten ziet,
Waer hy het daglicht eerst zag stralen.
Hy wint, door tyd en vlyt, Europa's verste palen:
Hy komt aen de Yszee, zwemt en landt
Aen Nova Zembla's woeste strand.
Dáér wilt hy zyne reis verhalen:
"Wat hoorde ik," (zegt hy,) "wonder" talen!
Ik zag gedierten, wild en tam.
Ik trok door Rusland en Germanje,
Door Belgie, Frankryk, - kwam in Spanje,
Waer ik de vryheid weêr bekwam.
Dáér zag ik overschoone steden,
En duizend duizend kostbaerheden;
Ik ken Europa op den duim:
Geloof my, híér is niets byzonder,
Maer dáér is alles grootsch en wonder.'
Een landzaet schoot in kwaden luim,
En zei: "Waerom dan niet gebleven?
Wel! zoo behagelyk gewest
Moest u het zoetst genoegen geven!
Naer 't geen gy zegt, het was dáér best;
Ik zou maer wederom vertrekken:
Uw' hooge kennis zou u dáér tot nut verstrekken;
Maer híér! híér strekt ze u slechts tot schand',
Want gy zyt vreemdeling in eigen vaderland."
Zoo mag men aen den Belg ook zeggen,
Die alles híér wilt wederleggen;
Die al wat uitheemsch is waerdeert,
En eigen land en tael, en zeden veroneert.
Fab. 16
De Wolf en de Dog
Een oude Wolf, gansch vel en beenen,
(Dank aen der honden waekzaemheid,)
Zag eenen Dog, en dacht met eenen:
My wordt een lekkre disch bereid!
Maer, die verwinnen wilt, moet stryden,
En deze Dog is kloek en groot,
Hy zou geen wolfsgeraemte myden:
Och! 'k zal dan weder, van den nood,
Gehouden zyn een' deugd te maken;
'k Durf niet bestaen hem aen te raken,
Schoon ik van honger ben verwoed.
Hy treedt den Doghond te gemoet,
Bewondert zyn' hoedanigheden,
Vooral zyn' vette en ronde leden.
Waerop de Dog voor antwoord gaf:
Het hangt van u alleen maer af,
Uw lyf, als ik, te kunnen vullen:
Zy zeker, ware ik maer als gy,
'k Verliet de dorre woesteny,
Waer er zoo raer iets valt te smullen,
Waer men van honger sterven zou!
Kom gy met my ter goeder trouw;
Weldra geniet gy beter' dagen. -
Maer, zeg wat my te doen zal staen? -
Ei! byna niets: op dieven jagen
En bedelaers die stokken dragen;
Voorts, zoo wat eerbewys gedaen
Aen meesters en aen huisgezellen,
Dan krygt gy alles wat gy wilt. -
Och! als 't alleenlyk daeraen schilt,
Kom, 'k wil my geenszins tegenstellen,
'k Aenveerd in dank uw' goeden raed:
Ik volg u waer gy henen gaet. -
De Dog vertrekt, de Wolf gaet mede:
Maer langer schynt hy niet te vrede,
Wanneer hy ziet den hals ontbloot
Van zynen vetten reisgenoot:
Hoe! zegt hy, vriend! wat wilt dat zeggen? -
Niets. - 'k Wil dat gy het uit zult leggen. -
Een' beuzeling. - Zeg my waervan. -
Een' kleinigheid. - Maer, zeg het dan. -
'k Heb zoo het halshair wat geschonden,
Gewislyk van den band, waermede ik word gebonden.-
Gebonden! zegt de Wolf, men legt u aen den band?
Dat gaet my niet, 'k heb meer verstand;
Geniet alléén uw' hofgenugten:
Vaerwel! ik groet u, slaefsche Dog! -
Fluks stelt de Wolf zich aen het vlugten,
En hy loopt nog.
Fab. 17
Bertje en Stientje
Stientjes vader was gestorven,
't Zat by 't lyk, en weende en bad.
Koddig Bertje, Stientjes speelmaet,
Speelde vrolyk met de kat,
En kwam aen het venster lonken,
Door een spleetje der gordyn;
Stientje liet hem toch niet kyken. -
"Dit zal niet vergeten zyn!"
Riep ons Bertje verontweerdigd;
"Wees verzekerd, stoute Stien!
Als myn vader eens zal sterven,
Dan zult gy hem ook niet zien."
Bertjes moeder, die het hoorde,
Zeide: Zwyg, gy stoute kind!
Bid dat vader lang mag leven,
Die u kost en kleêren wint.
Heb met Stientje medelyden,
En bedreig noch scheld hem niet;
Alle brave kinders zuchten,
Zien zy iemand in verdriet.
Fab. 18
De Hert en de Wyngaerd
Eigen schuld, gezochte plagen,
Moet men zeker meest beklagen.
Een Hert, in 't open veld, door jagers overrast,
Verschuilt zich in een' tuin, waer frissche wyngaerdblaêren,
Hem strekkend' tot een' schans, voor ramp en leed bewaren.
't Gevaer is nauw voorby, wen zich de Hert vergast
Op 't malsche groen, dat hem voor nood en dood kon sparen.
't Gerucht van 't krakend loof,
Dat vóór hem henen stoof,
Doet ras den Hert ontdekken.
Daer zyn de grage jagers weêr,
Die spoediglyk den tuin betrekken:
Nu vindt de Hert geen' vryburg meer!
Door honden uit zyn' schans gesteken,
Treft hem een' doodelyke schoot....
Hy valt, gekwetst door 't moordend schroot,
En roept: "O Wyngaerd! zie u wreken:
Ondankbaerheid ontvangt híér welverdiende straf!
Ik zelf verslond uw loof, dat my híér schuilplaets gaf;
Helaes!..." en meer kon hy niet spreken.
Fab. 19
De Spinnekop
Juffer Spin had in een' zael
Hare netten uitgehangen,
Om er vliegjes in te vangen;
En dáér kwam zy menigmael
Haren drift tot bloed verzaden.
Zy had steeds de straf ontvlugt.
Eens, de dienstknecht, op 't gerucht
Welk een vliegje, pas verraden,
Maekte wyl de Spin het ving,
Komt op 't spoedigst toegeloopen
Waer het spingeweefsel hing.
Thans kan haer geen moordlust nopen:
Zy laet prooi en netten staen;
Maer te laet, om nog te ontgaen
De geregte straf der boozen:
Men verplet haer met den voet.
Gy, die slorpt het schuldloos bloed!
Eeuwig schaemrood moet gy bloozen!
Gy, verdrukkers! die den nood
Van uw' naesten durft besteden
Voor uw' baet en zinlykheden;
Vreest!... gy loopt met rasse schreden,
Als de Spin, naer uwe dood.
Fab. 20
Het Cysje
Een Cysje, in zyn beschilderd muitje,
Kreeg miltkruid, water, groen en zaed,
En knospte menig suikerkluitje,
Was regt te vrede in zynen staet:
En, vry van tegenheid en zorgen,
Het zong van in den vroegen morgen,
Den heelen dag, tot 's avonds spâ,
't Een deuntje vóór en 't ander na.
Noch wind, noch koude kon hem plagen,
't Was dronken van zyn welbehagen.
Maer weelde is vaek een' kwade beest,
Meer nagejaegd dan regt gevreesd:
Zy had het vogeltje gebeten,
Het wilde zaed noch groen meer eten;
't Zat dik van treuren in den ring,
Die lam en loodregt nederhing.
Fortuintje maekt er van zyn popje,
Blaest vryheidsmin in Cysjes kopje,
Verkeert in ramp het gunstbewys,
Herschept in hel zyn paradys.
Men keek, - en 't muitje wierd herhangen,
En Cysje wordt voldaen in zyn te dwaes verlangen.
Het deurtje was niet toegedaen,
En 't vogeltje was haest en kooi en huis ontgaen.
Zie, ginter, vloog het op die daken,
Niets vond het tot zyn onderhoud,
Het regende en de wind was koud.
Een Katje kwam het digt bewaken;
En, eer de dagtoorts schoot haer jongste westenstrael,
Wierd Cysje Katjes avondmael.
De beste vryheid, die ooit iemand kan erlangen,
Is, van een wys bestier goedwillig af te hangen.
Fab. 21
De Vrek en de Bedelaer
Een Vrekaerd, die een' zak vol gouden schyven droeg,
Ging eenen man voorby, die hem eene aelmoes vroeg,
Afgryslyk onderdrukt door tegenspoed en jaren.
Weg, schooijer! roept de Vrek, gy weet van zorg noch sparen;
Gy, luijaerd! draegt een' ydlen zak,
En drentelt heên op uw gemak;
Gy ziet, ik zweet van last; en gy, gy durft my vragen! -
De man, om 't bitsch verwyt ontsteld,
Zegt: De ydle bedelzak is lastiger om dragen,
Dan eenen zak vol geld.
|
