Fab. 22
De Vinkenvangst
Wanneer sneeuw en hagel dekten
Het bevrozen koorenveld,
En der vogels nood verwekten:
Jan had zyne knip gesteld;
Hy had eene Vink gevangen,
En hy hield die in zyn hand,
Toegesloten zonder prangen.
Hy scheen Croesus van ons land!
Men was eene muit gaen koopen,
Een' fontein en vogelzaed.
Ferdinand komt toegeloopen:
"Laet my zien." – "Ja, inderdaed!" -
"Laet my toch wat nader kyken!
Druk uw' hand zoo niet op hem!
Laet my eens zyn' pluimpjes stryken!"
" 't Zoete beestjen is al tem!"
Al dit eijen, al dit streelen,
Kon het Vinkje maer vervelen:
Het gevoelt zyn' vlerkjes los,
En vliegt straks weêr naer het bosch:
Waerom Jan zoo als zyn broeder,
Beiden kryten even zeer.
Op hun kermen, komt de moeder,
Zeggend': Kindren, weent niet meer!
Er zyn nog wel twintig vinken
In den hof en op het veld;
'k Zal haer allen herwaerts winken,
Zyt toch om geen Vinkje ontsteld! -
Ik had liever, zonder liegen,
Moeder lief, zegt Ferdinand,
Éénen vogel in myn hand,
Dan de twintig die dáér vliegen.
Fab. 23
De Wolf en het Lam
De sterkste wint steeds overal:
Dit tuigt wat ik verhalen zal.
Dáér, waer een zilv'ren beekje stroomde,
Al kronk'lend door het somber woud;
Dáér, waer een Wolf van schapen droomde,
En zich verborg in 't ryzig hout;
Kwam zich een Lammetje verkoelen,
Zyn' dorst verzaden aen den vliet.
De Wolf, die 't arme diertje ziet,
Vaert uit: Wel hoe! híér komt ge u spoelen,
Verpesten 't geen ik drinken moet?
Verwaten dier! dien overmoed
Zult gy betalen met uw bloed.
Het Lammetje begon te beven,
En riep: Spaer myn onschuldig leven,
O vorst! ik sta híér op het droog;
Ik roer geen korrel zands omhoog,
'k Heb tegen u geen kwaed bedreven!
De wreedaerd vaert geweldig voort:
Gy hebt my sedert lang gestoord,
Ik kan uw' smeeking niet verhooren;
Gy hebt 't voorleden jaer, myne eer en faem gekrenkt,
't Geen gy gewis nog wél gedenkt? -
Och! dan was ik nog niet geboren! -
Was 't gy niet, 't was uw broeder dan. -
Een' zaek die ook niet wezen kan,
Want nimmer had ik eenen broeder. -
't Was dan uw vader, uwe moeder,
Of iemand uit de schapenbend;
En 't is my maer te wél bekend,
En 'k heb het dikmaels ondervonden,
Dat gy, uw herder en uw' honden,
Myne eer, ja zelfs myn vel niet spaert!
Ik wil my van dien hoon thans wreken. -
Nog nauwlyks hield hy op van spreken,
Of, zonder verder pleit, lag 't Lammetje ter aerd'.
Het arme dier wierd dood gebeten,
En door den dwingland opgevreten.
Fab. 24
De Ezel en zyne Meesters
Een Ezel maekte goede cier
In dienst by eenen groenselier:
Doch kwam by 't Noodlot zich beklagen,
Dat men, vóór 't kraeijen van den haen,
Hem alle dagen op deed staen,
Om groensels naer de markt te dragen.
Het Lot, begaen met zyn verdriet,
Verstoot des Ezels bede niet:
Een huidevetter komt hem koopen.
Verandering behaegt; maer vaek voor korten duer!
De vellen woegen zwaer, het hooi was hard en zuer,
En, met een' yd'le maeg, moest Langoor rustloos loopen;
Geen wonder klaegt hy nu nog meer!...
Och! had ik, zei de sul, myn' eersten meester weêr!
Dáér kreeg ik wortels, malsche klaver;
Híér kryg ik slagen meer dan haver....
Och! mogt ik, 's morgens vroeg, weêr naer de groenmarkt gaen!...
De huidevetter dacht 't misnoegde dier te vlaên,
Wanneer een koolbaes zich den Ezel aen kwam schaffen.
Dáér ging het erger nog! min eten, meerder' straffen,
Zoo hy de koolvracht niet, (hoe zeer zy drukte en woeg,)
Op nauwgezetten tyd tot haer' bestemming droeg.
Thans valt hy meer dan ooit aen 't klagen.
Hy komt by 't Noodlot weêr een' and'ren meester vragen;
Maer Langoor wordt niet meer verhoord:
Die al te lastig is, verstoort.
Zoo leven, hedendaegs, een telloos tal van menschen,
Die, by het zoetst genot, nog vinden iets te wenschen.
Elk waent zyn' eigen last vervreemd van wedergâ:
Men denkt niet rypelyk eens anders nooden na.
Die veel verandert in hantering, handel, plaetsen,
Wordt vaek een speelbal, dien Fortuin zal nederkaetsen:
Te vrede zyn in zynen staet,
Is een geluk dat geld en goed te boven gaet.
Fab. 25
De Tulp en het Viooltje
't Viooltje, ryk in geur'ge bloemen,
Kroop needrig langs den blooten grond,
En hoorde duizend monden roemen
Een' Tulp, die in het bloemperk stond;
Die, op een ryzig, tenger steeltje
Een' één'gen, yd'len kelk verhief:
't Viooltje, ootmoedig, 's engels beeldje,
Had toch de Tulp van herten lief.
Al zweeg men van zyne ambergeuren,
Sprak elk van 't maeksel en de kleuren
Der trotsche, rykgekleurde bloem;
't Benydde niet der Tulpen roem:
En, als het zag haer glans verdooven,
Haer blaedjes, een voor een, vergaen,
Verslensd aen zynen voet verstoven,
Het plengt er treurig op een' diamanten traen.
Wie ongevoelig is voor 's naesten ramp en lyden,
Miskent eene allereêlste deugd;
Leer uit dit voorbeeld, lieve jeugd!
Ook steeds den drift der afgunst myden.
Fab. 26
De Kat en de Hond
Wat heeft ons Katje? zei de Hond;
Aldus met roerlooze oogen turen!
Zoo moedloos pruilen uer by uren!
Myn beestje, zyt gy niet gezond?
Gy, steeds zoo mal, zoo vol van grillen,
Zit dáér als dood.... Wat mag u schillen?...
De Hond, die toch geen antwoord kreeg,
Ging aen; en 't Katje keek en zweeg;
Het zat op eene muis te loeren,
Die het, na veel geduld, toch ving:
Waerna het in de keuken ging,
Om weêr zyn' grapjes uit te voeren.
De Hond verwonderd zei: Wel hoe!
Reeds dartelt gy weêr bly te moê,
Zoo los en grillig als voordezen?
My dunkt, gy zyt wel ligt genezen! -
Ik was niet ziek, zei slimme Kat,
Wanneer ik dáér zoo stiltjes zat;
Dan zorgde ik slechts voor myn' belangen:
Ik wilde dáér een muisje vangen;
En, die niet stil zit, krygt ze niet.
Zy zyn niet altyd stil, die men voor stil aenziet;
Het oude spreekwoord wordt nog veeltyds ondervonden:
Het stilste water heeft ook vaek de diepste gronden.
Fab. 27
De Haen en de Perel
By den mesthoop, zocht een Haen
Vlytig rond naer worm of graen,
Om zyn' eetlust te verzaden;
En hy krabde een Perel uit.
'k Lach, zegt hy, met zulken buit,
Die my baten kan noch schaden!
Hy zy kostelyk en fyn;
Ik zou toch veel beter zyn
Met een enkel graentje koren!
En, zoo ging de schat verloren,
Die voor twintig zakken graen,
Voor het minst, hem in kon staen.
Kinders, die naer schynvermaken,
Eerder dan naer wysheid haken,
En die kunst en deugd verzaken,
Zyn niet wyzer dan de Haen,
Die zich liet een schat ontgaen,
Voor één enkel korrel graen.
Fab. 28
De Grysaerd en de drie Jongelingen
Een achtbare ouderling van viermael twintig jaren
Plantte eenen boom op zynen grond.
Drie Jongens, die, ten zelfden stond,
Getuigen zyner werking waren,
Verstoutten zich den goeden man
En zyn' gewone zorg te laken.
Zeg ons, Peetom, wat wilt gy maken?
(Zoo schertsen zy,) hoe! waent gy dan
Nog vruchten van dien boom te plukken?
Of wordt gy kindsch? wat zot bestaen!
Geloof gy, dat het u zal lukken
D'aertsvaders leeftyd na te gaen?
Waerom u met dit werk beladen?
Wat kan dat jong plantsoen u baten of u schaden?
Tel op de toekomst niet; dit past maer ons alleen. -
Het past u ook niet, zegt de Grysaerd, vol van wysheid;
Uw lot en 't myne zyn gemeen:
De toekomst staet niet vast, voor jongheid noch voor grysheid;
De hand des noodlots speelt met s' menschens levenstyd.
Wie weet, wien eerst van ons het graf wordt toegewyd?
Geen enkel oogenblik is zeker voor ons allen;
En, moest ik eerstdaegs vóór de wreede doodzeis vallen,
Myn kroost zal my de vrucht des booms verschuldigd zyn.
(Men moet aen 't nageslacht ook denken.)
Dit uitzigt is een' vrucht, schoon of een' vrucht in schyn,
Een' vrucht die my alreeds kan 't zoetst genoegen schenken;
Ik smaek die heden, en misschien meer dagen nog.
'k Ben oud, en gy zyt jong; maer zegt: Wie weet er toch,
Of gy my in het graf niet haest zult vergezellen?
Of ik niet menig jaer zal op uw' grafsteên tellen? -
En de oude man sprak waer... Want de eerste van de dry
Zeilt naer America; verdrinkt na luttel' dagen.
De tweede trekt ten stryd', en wordt welhaest verslagen.
De derde ent eenen boom, valt neêr, en sterft er by.
De Grysaerd heeft voor hen zyn' rouwstem aengeheven,
En diep in marmeren steen gedreven:
"De mensch mikt,
Maer God schikt."
Fab. 29
Het Verschalkte Muisje
Op den zolder van een' bakker,
Woonden muizen, magtig veel.
Dagen, nachten, even wakker,
Liepen zy door graen en meel,
Welk zy lustiglyk vertienden.
Allen wierden dik en vet.
Maer, des bakkers huisbedienden
Had een' muizeval gezet;
En tot lokaes, aen een haekje,
Hing een lekker stukje spek;
't Geen een baerdloos Muizesnaekje
Trok het water in den bek:
"Van dit vleesch wil ik toch proeven,"
Zei het tot zyn' besten maet. -
Die hem antwoordt: 't Is verraed!
O! die stap zal u bedroeven!
Hebt gy híér gebrek aen spys?
Eet uw' buik vol, en zy wys!
Wil die val niet binnentreden,
Of gy loopt het grootst' gevaer:
Vrees der menschen listigheden,
Welke, geloof my, voorwaer,
Ons steeds leed en onheil brouwen. -
't Zinloos Muisje zei: Ik zal
My myn opzet nooit berouwen;
En zoo trok het in de val.
Maer, zoodra men 't vet genaekte,
't Knipje sprong, de val viel toe:
Zoo dat 't Muisje 't spek niet smaekte;
't Riep: O maetjes! helpt!... wel hoe?
Zal my niemand bystand bieden?...
Ach! ontfermt u, goede lieden!
Zyt bermhertig toch met my!
Ik verzaek voor eeuwig 't snoepen;
Redt my uit myn' slaverny! -
Maer, vergeefs om hulp geroepen:
Niemand komt dan bakkers knecht,
Die al lachend tot hem zegt:
"'k Heb u vast." - 't Verschalkte Muisje
Draegt men mede in 't vangenhuisje;
En wanneer kwam het er uit?...
Vrienden, oordeelt.... en besluit.
Lieve jeugd! wil u bezinnen,
Eer het onheil is ontstaen:
Allen die 't gevaer beminnen,
Zullen in 't gevaer vergaen.
Fab. 30
De Haen en de Vos
Frits, een Haen van rype jaren,
Fiks in vossenlist ervaren,
Zat dáér schildwacht op een' tak;
Toen een Vos, hem naedrend, sprak
Op een streelend honingtoontje:
O Galenus waerdste zoontje!
Kom omlaeg, want dezen stond
Is voorwaer het vrêverbond,
Tusschen onz' natuergenooten,
Onweêrroepelyk gesloten;
Vossen, Hanen, nu voortaen
Gaen elkaêr ten dienste staen,
En der eendragt gunsten smaken.
Ik kom u dit kenbaer maken,
Kom my kussen.... maer met spoed;
Want ik aenstonds henen moet,
Opdat ik al kort en bondig
Straks den vrede alom verkondig';
Doch, eerst kussen wy elkaêr.
Aenstonds kom ik naer beneden,
Ik ben uiterlyk te vreden,
Zegt de Haen, om deze maer,
Die gy zelf my komt verkonden.
Ik zie ginds een' koppel honden,
Vlug en sterk, die ons gewis
Van de vrêverbintenis
Breeder komen onderrigten.
Als de Vos dit had gehoord,
Zei hy: Ik moet aenstonds voort;
'k Zal de naeste reis u kussen.
Fluks trok hy zyn' waggen op,
En hy sprong in den galop,
Midden door de takkebussen,
En van dáér in 't kreupelbosch.
Onze Frits loech met den Vos,
Die beangst was om zyn liegen:
Men lacht met regt, als men bedriegers kan bedriegen.
Fab. 31
De Stederat en de Veldrat
Eene rat,
Die woonde in stad,
Ryk begaefd met heusche zeden,
Noodde met veel' plegtigheden
Hare zuster, die op 't veld
Hare woon had vastgesteld.
Zy komt aen,
En wordt ontvaên
Met de grootste liefdeblyken;
't Middagmael stond reeds te pryken
Op een kostelyk tapyt,
En begon na korten tyd.
Lekk're spys
Verheugde om prys
Onze langgesteerte gasten;
Maer, terwyl zy lustig brasten,
Wordt er aen de deur geruischt. -
Roef!... 't gezelschap is verhuisd.
Het geklop
Houdt aenstonds op.
Daedlyk biedt de steedsche joffer
Weder haren disch ten offer:
Blyf, zegt zy, wees niet bevreesd;
Kom, voleinden wy het feest.
Haer' vriendin
Was niet van zin
Weder In de zael te treden:
"Ik vertrek," (zegt zy,) "op heden;
Morgen, wil ik toch, dat gy
's Noens ter maeltyd komt by my.
Niet dat ik
Met orde en schik
U zoo heerlyk kan onthalen:
Maer, terwyl wy middagmalen,
Dáér wordt nimmer iets gehoord
't Geen of vreugd of eetlust stoort.
Goeden nacht!
Ik ga; 'k verwacht
U, in myne veldhut, morgen...."
Wanneer de angst met bange zorgen
Het genoegen volgen moet;
Zulk genoegen smaekt niet goed.
Fab. 32
De Nachtegael
Om de schoonheid zyner zangen,
Wierd een Nachtegael gevangen
En verwezen tot de muit.
Vriendje hoorde dáér 't gefluit
Van gevangen' spreeuwen, vinken,
Hem eerst ruw in de ooren klinken:
Maer, eerlang, de barsche toon
Scheen min leelyk, - eindlyk schoon;
En 't verdwaelde, zinloos gekje
Stemde zelf 't bekoorlyk bekje,
Reeds, op vreemde en slaefsche tael.
Het wierd Mei. - De Nachtegael
Was de vangenis ontweken;
En, in onze wereldstreken,
Wierd het hemelzoet akkoord
Van zyn' broeders weêr gehoord.
Haest vindt hy zyn' nestgezellen,
En wilt veel aen hen vertellen;
Maer, een' tael vol weidschen tooi,
Riekend naer de vogelkooi,
Moest de vrye zang'renkooren
Wreed vervelen, hoogst verstooren:
Eene tael, zoo styf en stram,
Riep men, veroneert uw' stam!
Gy moet u die spraek ontwennen,
Eer wy u voor broeder kennen:
Zyt gy waerlyk Nachtegael,
Spreek der Nachtegalen tael.
Belgen! wilt gy Belgen blyven,
Blyven een zelfstandig volk;
Uwe landtael zy de tolk,
In het spreken, in het schryven,
Van uw vaderlandsch gedacht.
Volgt uw edel voorgeslacht!
Fab. 33
De Leeuw met den Ezel op jagt
De Leeuw, als koning aller dieren;
Besloot zyn jaerlyksch feest te, vieren,
En ging ter jagt om wild voor hem;
Belust op herten, deinen, hazen.
Baes Ezel, met zyn' Stantors stem,
Trok mede om er den hoorn te blazen.
De Leeuw spant zyne strikken uit;
Dan komt hy Langoor op zyn' post met takken dekken,
Om hem aen ieders oog te onttrekken,
En zegt: Laet hooren uw geluid....
Nauw dreunt die stem door bosch en velden,
Of alles raekt in rep en roer;
Elk vlugt, zelfs de onversaegdste helden.
De Leeuw lag gretiglyk op loer,
En vangt hen allen in zyn' lagen....
De schreeuwer, roemende op zyn feit,
Durft ernstiglyk den koning vragen:
Heb ik niet wél gediend in deez' gelegenheid? -
"Ja, zeker! in de jagt zyt gy niet slecht bedreven;
Zoo ik niet kende, (zegt de Leeuw,)
Het ezelsras en hun geschreeuw,
Gy hadt my zelv' van schrik 't doen reuzenwoud begeven."
De stoffer, uit ontzag, verdraegt met spyt dien smaed....
Hy, die zich zelven pryst, zal dikwyls zich beschamen,
En schoon een trotsch gezwets aen iedereen misstaet,
Het moet toch Ezels minst betamen.
Fab. 34
De Hoen en de Vrek
De gierigheid verliest het al,
Zoo zy te driftig wilt aen grooten rykdom raken;
Hetgeen ik u verhalen zal,
Moet u dien hertstogt doen verzaken.
Een gierigaerd had eene Hoen,
Die altyd gouden eijers leide;
Waerom hy by zich zelven zeide:
Ik zal die beest eens open doen,
Zy moet een' grooten schat besluiten,
En iemand anders mogt dien buiten...
Dus wordt de Hoen gedood door onzen Harpagon;
Maer ach! hoe knerst hy op zyn' tanden,
Wanneer hy in hare ingewanden,
Niets vindt, hetgeen den lust zyns herts verzaden kon.
Nimmer wordt te regt geprezen,
Die te spoedig ryk wilt wezen.
Fab. 35
De Hond en de Jongen
Picard was een trouwe Hond,
Die, by dage en by nachte,
Altyd zyne pligt betrachtte;
Vóór het huis op schildwacht stond.
En, hoewel de schrik der dieven,
Wist hy ieder te believen
Die aen 't huis was vastgehecht:
Meester, vrouw en kind, en knecht.
Nu kreeg Picard brood en bonken,
Zyn' getrouwen dienst ten loon:
Maer, Bernaerdje, meesters zoon,
Kwam hem tergend' digt belonken,
En nam heel zyn middagmael.
Nu verandert Picards tael:
Hy komt driftig toegesprongen,
En hy grolt, en knapt den jongen
Door zyn broekje tot in 't vel.
Naerdje kryscht, verlaet het spel;
Het gaet straks by vader klagen,
En komt Picards doodstraf vragen.
Vader antwoordt: Lieve vriend,
Picard heeft geen' straf verdiend:
Hy heeft slechts u willen leeren,
Elk in zyne regten te eeren;
Hadt gy hem geen kwaed gedaen,
Wis, gy hadt den knap ontgaen;
Gelukkig! dat gy het zoo gunstig zyt ontkomen:
Wie zou niet kwaed zyn, als zyn brood hem wordt ontnomen?
Fab. 36
De Oranjeappelen
Een spaensche heer had eenen zoon,
Beminlyk, deugdzaem, heusch en schoon;
Het voorbeeld aller jongelingen.
Maer, jammer! sedert korten tyd,
Had hy zich somtyds toegewyd,
Aen zedelooze vriendenkringen.
De Heer, door droefheid aengedaen,
Wilt de dwaling tegengaen. -
De zoon zegt: Allerliefste vader!
Die vrienden zyn zoo slecht toch niet!
En, waer' het zoo, maek geen verdriet;
Geloof my, 'k zou hen allegader
Wel stichten door myn' deugd, bekeeren door myn' raed.
De vader kende beter 't kwaed,
Dat zynen lieven Jan bedreigde;
Daer hy naer kwade makkers neigde,
En eigenliefde bragt ten toon,
Hy zwygt, en duikt zyn ongenoegen.
Des and'ren dags, gaet-weêr de zoon
By zyne makkers zich vervoegen:
Gedurend' zyne afwezigheid
Wordt hem een' goede les bereid:
Men gaêrt een' heelen korf Oranjen,
Wier weêrga nauwlyks was in Spanjen,
Gezond en frisch en schoon van kleur:
Daertusschen mengt men rotte vruchten,
Bedorven, walgelyk van geur. -
Het kind betuigt zyn' hertsgenugten,
Toen, by zyn' wederkomst de korf hem wordt besteld.
De vruchten onderzocht, geteld;
En Jan zegt tot zyn' lieven vader:
Beschouw eens deze Oranjen nader;
Ik tel er zes of zeven in,
Die rot zyn in den vollen zin;
Die moeten aenstonds zyn verwezen. -
Neen! vrees niet, Jan,
Zegt vader dan:
De goeden zullen haest de zieken weêr genezen;
Die vruchten zyn zoo slecht toch niet. -
Geloof, zegt Jan, zy zullen allen
Haest tot bederfenis vervallen,
Zoo men dien bogt niet buiten giet!
Dit zou my spyten en bedroeven. -
De vader zegt: Geen nood! ik wil de zaek beproeven;
Dat ondervinding oordeel stryk',
Wie van ons beiden heeft gelyk:
De vruchten, goed en slecht, straks onder slot gedragen.
Zy bleven samen zeven dagen;
Dan haelt men weêr den paender uit,
Die, niets dan rotheid meer besluit.
Hoe bitter viel nu Jan aen 't klagen:
Ik had het wel voorzien! heb ik het niet gezeid?
Wat jammer! heel de korf is stank en vuiligheid! -
De vader zegt: Myn zoon, dit kon ik ook voorzeggen!
Maer 'k wil u door dien korf op heden uit doen leggen,
Hetgeen gy nimmer hebt verstaen:
't Zou even zoo met u, als met die vruchten gaen,
Bleeft gy in slecht gezelschap steken:
Gelooft gy my niet, vriend, laet ondervinding spreken. -
Het kind sloeg de oogen naer den grond;
Daer het nu vaders les verstond,
Hem uitgeleid door deze vruchten.
Voorts, bleef het slechte makkers vlugten.
Volg, lieve jeugd, ons Jantje naer;
Gy loopt het ysselykst gevaer,
Wilt gy niet uit zyn voorbeeld leeren,
In slecht gezelschap nooit verkeeren.
Fab. 37
De Vermomde Wolf
Een Wolf, die zelden nog een' prooi
Bekwam in buermans schapenkooi,
Wilde, om door list daeraen te raken,
Een' nieuwe persoonaedje uitmaken.
Hy dost zich als een' herder uit:
Een lange rok bedekt zyn' huid,
Een' stok moet hem tot staf verstrekken,
De doedel hangt hem aen de zy;
Om heel zyn' toestand te voltrekken
En te gelukken, wenschte hy,
Te zien op zynen hoed geschreven:
"Ik ben Guillot, der schapen heer."
Zoo uitgerust, en aengedreven
Door snoeplust, trad hy stiltjes neêr.
Guillot, de ware gids, lag op het gras te slapen,
Zyn trouwe hond sliep nevens hem,
Ook sliep het meestendel der schapen.
Nu poogt de valschaerd ook de stem
Des echten herders na te maken;
Maer zyn gehuil doet fluks ontwaken
Den gids, den huerling en den hond;
Zy ploffen gauwdief op den grond,
Die, gansch belemmerd door zyn' kleêren,
Noch vlugten kan, noch zich verweren.
Al schuilt een Wolf in 't lammervel,
Hy blyft toch Wolf, begrypt het wel;
Gy zult door woorden of door werken,
In wolven wolvenaerd bemerken.
Fab. 38
De Vlashandelaer en de Herbergier
Ko, een handelaer in vlas,
Die maer slecht geletterd was,
En niet cyfren kon noch tellen;
Vroeg zyn' schuld, in eene stad,
Waer hy uitgespannen had.
Hoe zag men hem de ooren stellen,
Toen de Weerd zei: O is o. -
Maer dit weet ik ook, zei Jaco;
Zeg my wat ik moet betalen. -
Zwyg een weinig, ik zou falen,
Zei de Baes. - Hy rekent voort.
Dan wordt door Jaco gehoord:
Vier mael acht is twee en dertig;
Ik stel twee en, houde dry. -
Waerlyk! dief zoo openhertig
Vond ik nimmer, Baes, als gy!
Welke slimheid in het tellen!
Drie behouden, en twee stellen!
Zie dáér geld!... houd het maer al!
Hael myn' peerden uit den stal,
Span die aenstonds vóór den wagen!...
Neen, dat kan ik niet verdragen:
Stelen daer men 't hoort en ziet!
'k Zal 't aen heel de wereld zeggen! -
Wat de Weerd hem zeide of niet,
Om zyne onschuld uit te leggen,
Onze koopman bleef gestoord,
En hy reed al morren voort.
Ongeleerden moet gy zwichten:
Spreek hun zoo dat zy 't verstaen;
Of zy blyven in den waen
Dat men hun een' tand wilt ligten.
Fab. 39
De Eik en het Riet
De Boscheik zeide aen 't slingrend Riet:
Gy hebt wel reden om uw noodlot te beklagen;
Een' mees valt u te zwaer om dragen;
Het minste windje, dat den vliet
Maer ligtjes rimpelt, kan u aenstonds nedervellen.
Geen' stormen kunnen my ontstellen:
Ik beur myn' kruin omhoog, by 't guerste jaergety;
Ik kan de orkanen zelfs braveren,
De stralen van de zon trotseren;
't Geen stormen zyn voor u, zyn koeltjes slechts voor my.
Zoo gy in 't lommer van myn' malsche takken groeide,
'k Zou u beschutten voor den wind,
Schoon of Aquilon zelf op 't ruim der bosschen loeide:
Natuer behandelt u gelyk een basterdkind;
Ik vind haer jegens u wel streng, wel onregtveerdig. -
Uw' deernis is myne achting weerdig,
Zegt 't Rietjen;) 'k geloof, ze ontstaet uit goeder hert:
Maer 't plooijen baert my nimmer smert;
Want ik kan plooijen zonder breken:
Maer gy, gy mogt aldus niet spreken.
Gy hebt wel, tot hiertoe, veel' stormen uitgestaen,
Maer zien wy, of dit steeds u even wel zal gaen. -
Dit woord was nauwlyks uitgesproken,
Of een verwoede storm, ten noordpool uitgebroken,
Komt op het ruischend woud al buldrend aengesneld....
De Reuzeneik staet pal, en dwergtje Riet moet zakken;
De wind verdubbelt zyn geweld....
Daer kraken wortels, stam en takken;
De groote Boscheik ligt geveld,
Hy, die zyn' zware kruin verhief door lucht en wolken,
En met de voeten drong tot de onderaerdsche kolken.
Fab. 40
De Gezoute Hutspot
Nieuwe moden plaegden Jan,
Oude snyder, eerlyk man.
Dikwyls was zyn winkel ledig;
Maer de sukkelaer ging vredig
Naeijen, lappen, hier en daer,
En zyn' zaken kwamen klaer.
Hy at altyd waer hy werkte;
Zyne beurs wies dag aen dag,
't Geen men aen zyn' gang niet merkte,
Aen zyn' handelwys niet zag.
Als de werkbaes zonder knechten
Wel mogt eten, 't was genoeg.
Hy en vroeg niet veel' geregten,
Hy ging nimmer in een' kroeg,
Hy was matig in het drinken,
En een vyand van het zout:
Hoe moest hem de moed niet zinken,
Nu hy vrocht by kuiper Bout;
Allen die dit huis bewonen,
Bout, zyne echtgenoote en zonen
Wilden sterk gezouten spys. -
Als des kuipers vrouwtje Lys
Reeds den Hutspot had gezouten
Met een' ruim gevolde hand,
Bout verlaet en duig en band,
En komt wat met Jantje kouten,
Daer het op zyn' tafel zat.
Nu haelt hy het pekelvat,
Dan het schyfjen opgeheven,
En gepekeld - en geproefd. -
Goed! - Maer langer niet vertoefd;
Zich weêrom aen 't werk begeven.
Nu komt Huibrecht, dan Allaerd,
Zich wat warmen by den haerd:
Eerst het pypjen aengestoken,
Dan van 't noenmael eens gesproken,
En den lof van 't zout vermeld;
Weêr naer 't zoutvat heêngesneld,
En de spys bestrooid als vooren. -
Zy gaen heên al tabak smooren.
Jan had alles afgespied:
Ach! zegt hy, híér eet ik niet!
Ieder zout híér her en weder.
Wacht! - een raed! - een goede raed! -
Jan begeeft en naelde en draed,
Springt van zyn' tafel neder,
Grypende op den zelfden stond
Al het zout dat hy nog vond,
Fluks, dit in den pot gesmeten....
Als men nu aen tafel zat,
Bout riep: Donders! wat is dat?
't Is al zout! wie kan dit eten? -
Lystje vraegt: Hoe dit verstaen? -
Huibrecht proeft en staet verslagen!
Allaerd roept: 'k Vrees meerder' plagen!
Wat is híér toch omgegaen?...
Jan zegt: Vrienden, hoort my aen:
Wat het is, ik zal dit zeggen;
'k Zal geheel 't geheim uitleggen,
Want het is geen' toovery:
Het is louter zout, zegt gy;
Het is waer, en 't is geen wonder,
Gy hebt allen in 't byzonder
Zout geworpen in de spys,
En ik ook. - Wel nu, zegt Lys,
Om terstond te middagmalen,
Ik zal kaes en vygen halen.
Overtolligheid misstaet:
Dus houd steeds in alles maet.
Fab. 41
De Ezel, het Hondje en zyn Meester
Wil uw' begaefdheên wél besteden,
Doe nimmer 't geen u niet wél staet,
Opdat ge in geen' gelegenheden
Het voorwerp wordet van elks smaed,
Als hy die zynen heer met heuschheid wilde onthalen,
En zyne groetenis met slagen zag betalen.
Een Ezel zag sinds lang een Hondje afgunstig aen,
Dat altoos met Mynheer en Jufvrouw uit mogt gaen,
Zelfs in hunne armen wierd gedragen.
Hoe! zegt hy, dit bedorven dier
Maekt alle dagen goede cier,
En ik kryg nimmer iets.... dan slagen,
Schoon ik steeds werke zonder rust.
Wat doet dit Hondje? 't Pootje geven,
En dan wordt het gestreeld, gekust;
Dat kan ik ook. - Hy proeft zoo even:
Juist komt de Meester vrolyk aen.
De Lomperd wilt hem tegengaen,
En schreeuwende op de schouders springen.
Mynheer, gansch niet voldaen van zulke liefkozingen,
Roept Maerten Knobbelstok, die luttel tyds vertoeft.
Als Langoor dezen stokvisch proeft,
Die hem ter degen niet kon smaken,
Dan, en dan eerst, wilt hy verzaken
Een' heuschheid die zeer wel het streelend Hondje staet,
Maer toch geene Ezels af en gaet.
Fab. 42
De Leeuw en de Rat
Men moet, zoo veel men kan, steeds iedereen verpligten,
Die minder is dan wy, komt somtyds ons te baet:
't Verdichtsel, welk híér volgen gaet,
Moet u in menschenliefde stichten.
Pas vóór de klauwen van den Leeuw,
Had onvoorzigtiglyk een' Rat haer' woon begeven;
De goedertieren vorst, niet doof voor haer geschreeuw,
Schonk edelmoedig haer het leven.
Schoon alle deugd zich zelve kroont,
Nooit blyft er weldaed onbeloond.
Nogtans wie zou er kunnen denken,
Dat ooit de Rat ook kon den Leeuw het leven schenken!
't Gebeurde toch na korten tyd.
De Leeuw viel in des jagers strikken,
En, zyn gebriesch en magt ten spyt,
Was hy op 't punt van te verstikken,
Wanneer de Rat, hiervan berigt,
Om 't gunstbewys, welk zy ontving in vroeger' dagen,
Genoopt door dankbaerheid en pligt,
Zyn' sterke banden los kwam knagen;
En, door geduld en tyd, des konings vryheid won,
Hetgeen noch magt noch woede kon.