Fab. 63
De Twee Slekken
De warmoesiers knecht, Bokjes Thysje,
Vond gist'ren op zyns meesters land
Een' Slek, die knaegde aen eene plant,
Die het doorboorde met een rysje,
En vasthechtte aen den blooten grond.
Het Slekje wrong zich om en rond:
Het mogt op geene redding hopen;
't Moest, met een' wreede dood, in 't eind' zyn feit
bekoopen.
Dees ochtend kwam weêr Thysje Bok,
En vond een' and're Slek aen 't knagen,
Die het een plompgescherpten stok
Wist door het ingewand te jagen.
De Slek gemarteld, vastgespit,
Zegt tot haer zusje dat dáér zit:
Wat klaegt gy zoo? wat is uw lyden,
In vergelyking van het myn'?
't Is slechts een rysje, dun en fyn,
Dat men u heeft door 't vel gesteken:
Aenzie my, en gy zult niet spreken. -
Wel, zegt het eerste Slekje dan,
Wie is het meest híér te beklagen:
Of gy, die reeds al sterft, of ik, die nog veel' dagen
In pyn en doodstryd leven kan?
Gy zult niet lang uw lot bezuren:
Al wat geweldig is kan nimmer lang verduren.
De Slek had toch gelyk: reeds is de laetste dood,
En de eerste krimpt en wringt nog steeds in smert en nood.
Fab. 64
De Mees by de Musschen
De schoone lentetyd deed gansch natuer herleven;
Het juichend vederkoor verheugde bosch en land;
De hof was keuriglyk met jeugdig groen omgeven:
Dáér had de tuinman reeds geploegd, gezaeid, geplant;
Maer, moest zyn zorglyk werk de Musch ten roof verstrekken?
Dat schaedlyk dievenrot, dat allen dieven heet,
Brouwt allerwegen ramp en leed,
En durft en zaed en keest, en kiem uit de aerde trekken.
De tuinman, wel te regt gestoord,
Komt eene breede slagnet leggen....
Hy ziet de dieven in 't bereik; hy trekt de koord....
Wat zal het Musschenras, gevangen, durven zeggen?
Nog altyd roept het: Dief! - maer allen, een voor een,
Ziet men terstond ter neder maken.
Een' Mees zat ook in 't net, en zei: 'k Heb niets gemeen
Met 't dieflyk Muschgebroed; wil myne boeijen slaken:
Ik eet noch graen noch zaed; ik byt noch kiem noch keest;
Genâ voor my! 'k ben steeds den tuin tot nut geweest;
'k Heb heel myn leven niets, dan boomvenyn geëten.
Toch, zegt de tuinman, tot des Meesjes ramp en spyt,
Daer gy in slecht gezelschap zyt,
Wil ik van uwe deugd niet weten.
Dood! want men oordeelt slecht gezind,
Wien men by slechte makkers vindt.
Fab. 65
De Kat en het Muisje
Zoete lief, bevallig Muisje!
Kom, geloof toch wat ik zeg,
Ver is reeds uw' moeder weg;
Kom, verlaet uw eenzaem kluisje! -
Zoo sprak een' doortrapte Kat,
Die zeer geerne muizen at.
's Muisjes antwoord was: Myn' moeder,
Wie myn vader en myn broeder,
En myn' lieve zusjes al
Wierd ontrooft door Kat of val,
Heeft my sterk en streng verboden
Voet te zetten uit myn' nest. -
Ei! waerom? - Dit weet zy best,
En ik ook. - Wat vreest gy nooden?
Ik bemin u; kom maer aen:
'k Wil met u eens wand'len gaen:
Uwe moeder wilt u bergen,
Slechts om u door dwang te tergen. -
Maer... ik twyfel aen uw' trouw:
Bemint gy waerlyk my? - Of ik u minnen zou?
Ik? u?... myn liefste lief! behoeft gy dit te vragen? -
Nu, op uw eerlyk woord zal ik het kansje wagen. -
Nauw is het sloortje 't muishol uit,
Of 't is alreeds des Katers buit;
Hy grypt... en 't Muisje schreeuwt: Ach! hebt gy reeds
vergeten,
O trouwloos dier! uw eerlyk woord? -
Neen, diertje, 'k voel my nog door liefdedrift bekoord;
'k Min u zoo teêr, dat ik u levende op wil eten.-
Fluks slaet de Kat den scherpen tand
Door Muisjes vel en ingewand.
Velen, als het Muisje, dwalen:
Velen volgen kwaden raed,
En de goede wordt versmaed,
't Geen zy dikwyls duer betalen.
Fab. 66
De Drie Hanen
Drie Hanen, op reis, kwamen saêm aen een woud,
Een woud, waer zy door moesten trekken;
Waer vossen en wolven verschuilden in 't hout,
't Welk gewis al hunne aendacht moest wekken.
Zy peinsden, beraemden, en ziet, op dien stond
Kwam een Vos, die den trits aen het wankelen vond,
En hy zei: ‘Ik zal u tot beschermer verstrekken.
Dit woud is niet veilig, by nacht noch by dag:
't Zyn bloedzuipers al die er wonen;
Vertrouwt my; alom, by elkeen in gezag,
Ik kom mede om den weg u te toonen.
Door my vergezelschapt, dan loopt gy geen' nood,
Op myn woord, voor uw heil, zou ik vechten ter dood;
Maer by my, gelooft my, zou geen dier u toch honen.
Elk kent my, bemint my en vreest my niet min;
Wat staen wy híér langer te wachten?
Of is myn gezelschap niet naer uwen zin?
Of van my voedt gy kwade gedachten?
't Zy oost, het zy west; het zy zuid, of 't zy noord,
Ja, geofferden dienst, 'k heb het dikwyls gehoord,
Wyst men stout van de hand, durft men trouwloos verachten.'
De reizigers, twyf'lend', bezagen elkaêr:
Doch een', 't was de jongste van allen,
Zei: Broeders, besluit toch, en vreest geen gevaer;
Ei! waerom toch nog langer híér brallen?
Die leidsman schynt waerlyk zeer koen en zeer vroed:
'k Geloof hem regtveerdig, zelfs gedienstig en goed;
Neen, met hem toch geen nood, wat ook voor moge vallen.
Zoo praette het Kieken, maer 't wierd niet aenhoord;
Zyn' broeders weêrleiden zyn' rede;
Waerop 't korz'lig Haentje, misnoegd en gestoord,
Tot hen zei: Blyft gy híér, ik ga mede.
Geen nood! ik heb moed! hebt gy vrees,ik ben stout. -
Zoo vertrok, met den Vos, onze held door het hout
Van het woud, grootsch en fier, welgemoed, hoogst te vrede!
Al weenden zyn' broeders, de waeghals trok heên,
Door 't hout van het woud vol gevaren. -
Een Schaep, uit de kudde geloopen, verscheen,
En het zei: 'Wil uw' droefheid bedaren.
Wie zyt gy? waerheên? neemt myn' dienstoffers aen;
Wilt gy mede met my door het reuzenwoud gaen,
Ik zal u, op myn woord, voor alle onheil bewaren.'
Een Haen dezer twee zei: Die leidsman is goed;
O broeder! hy moet ons behagen;
Is 't Schaep niet regtzinnig zachtaerdig en vroed? -
Vroed? o neen, broêr! ik zou het niet wagen:
Regtzinnig, zachtaerdig is 't Schaep voor gewis:
Maer, dat het noch vroed noch kloekmoedig en is,
Och! dat weet ik, dat weet gy, dat moet gy niet vragen.
Die stem, hoe voorzigtig, hoe wys en gegrond,
Kon 't broederlyk hert toch niet winnen:
De Haen, die in 't Schaep zoo veel' voordeelen vond,
Fluks, met hem, trok het reuzenwoud binnen.
Zyn broeder, bedroefd, doch bedaerd, bleef alleen;
Want hy wilde iemand beters voor leidsman, of geen',
En hy zei: Wee aen hen, die gevaren beminnen!
Terwyl hy nog sprak, zie, hem nadert een Dog,
Verstandig, vol moed, en geprezen
Als winnaer der wolven, reeds tienwerf en nog;
En de Haen, haest, verstond zich met dezen;
Zy trokken te saêm in het wout. - Op 't geblaf
Van den Hond, ging en eerbied en vreeze vooraf;
Zyne faem, zyn gezag, was zeer hoog dáér gerezen.
Zy waren nog nauwlyks drie roeden in 't bosch,
Wanneer onze reizigers vonden
De pluimen des Haens, die vertrok met den Vos,
En aldaer op het wreedst was verslonden.
Wat verder, een Wolf at het Schaep; en de Haen,
Die zoo even zoo trouwvol was medegegaen,
Was door Vosje naer 't veer van den Styx reeds gezonden.
De Haen met den dog kwam behoeden door 't hout,
Door 't hout van het woud vol gevaren:
Schoon vossen en wolven bewoonden het woud,
Onze Dog bleef getrouw hem bewaren:
Hy kwam tot zyn punt, hy alléén van de dry. -
Dan, hoe zoet en hoe dierbaer, hoe vol van waerdy,
Zyn toch vrienden die deugd met kloekmoedigheid paren!
Fab. 67
Bellerophon en het
Peerd
Het Peerd, ter loopbaen uitgedaegd,
Had held Bellerophon tot zyne hulp gevraegd;
Die snoert en breidelt het ter degen;
Dan, veilig op het ros gestegen,
Wordt 't beest zoo meesterlyk bestierd,
Dat het in 't strydperk zegeviert.
Nu wilt het Peerd den held begeven,
En zegt: Gespt riem en gordel los,
Weêr loop ik grazen in het bosch,
U blyf ik dankbaer heel myn leven. -
Neen, zegt Bellerophon, neen, beest, ik houd u vast,
Daer gy tot mynen dienst wel past,
Ik zal u eenen stal bereiden...
Neen, neen, zoo haestig niet gescheiden,
Getoomd, ontgaet gy my niet meer. -
En nooit verkreeg het Peerd de zoete vryheid weêr:
't Moet willekeuriglyk of gaen, of staen, of loopen;
Het wordt by spoor en zweep, gekneld in toom en band,
Beslagen en gelubt, gekerfd, gevild, gebrand. -
Zoo zal, wie dienst verzoekt, zyn' vryheid vaek verkoopen.
Fab. 68
De Dienstloon
De jaermarkt eindigde in een' stad.
Een' kar wierd door een' Muil getrokken;
Van boven op de lading, zat
Een pratend driemanschap te schokken.
Een' hangmand en een trommel hing
Van onder aen de kar, waernevens henen ging
Een Os, die, gansch de huid doorbeten,
Den steert gevild, den neus doorspleten,
Den kop liet hangen naer den grond;
Hy kon zich nauwelyks bewegen.
Een oude Beer, gekneusd, gewond,
Gemuilband en den neus doorregen
Met eenen plompen yz'ren ring,
(Waeraen een touwtje veerdig hing,
Om hem tot grollen aen te porren,)
Sleepte ook, al klagen en al morren,
Zyne loome schreden zuchtend' voort.
Een tiental Doggen trok vooruit, byna vermoord
En gansch bebloed: hunn' dikke koppen,
Door slagen, steken, beten, schoppen,
Gezwollen, hingen moedloos neêr.
De Muil, gezweept, viel keer op keer,
Door overlast; en al zyn klagen
Wierd niet beantwoord, dan door slagen.
Wat was nu de oorzaek van dien druk?
Die arme slaven, om een' volkschaer te behagen,
Of liever, om wat geld in 's meesters zak te jagen,
Had men tot vechten aengespoord;
En 't aendeel dat hun toebehoort,
Is droefheid, slaverny en lyden.
Zoo vaert de krygsman vaek, na 't stryden,
Waer hy, voor vreemd belang, heeft lyf en bloed gewaegd:
Schoon hy de teekens van zyn' dienst en wonden draegt,
Of uit het gasthuis hinkt, gekneusd, verminkt van leden,
Zoo prael als nederlaeg baert niets dan bitterheden.
Fab. 69
De
Nachtegael en het Winterkoningje
't Was Mei: de Nachtegael verscheen,
Hy sprong van tak tot takje heên,
En liet zyn' malsche toonen hooren:
Maer 't Keuntje zat dáér in de haeg,
Het snaterde altyd even graeg,
En dorst der zang'ren puik verstooren.
Dan zong de Nachtegael niet meer;
Hy vloog in 't bosch en kwam niet weêr.
Kind! als schrand're menschen spreken,
Nooit zult gy de rede afbreken;
Want, veelal, de wyze zwygt,
Toen hy een babbelaer in zyn gezelschap krygt.
Fab. 70
De gestrafte Luipaerd
De Leeuw, op zynen troon gezeten,
Had zyn' bedienden al tot rekening gevraegd:
Dief Luipaerd wierd hem aengeklaegd,
Daer hy een gansch miljoen, voor 't minst had opgeëten,
Uit de inkomst van der dieren staet.
De vorst wilt, dat, in vollen raed,
De Luipaerd, onverwyld, zyn' boeken vóór zal leggen. -
En nu, wat wilt, wat kan de schatberoover zeggen,
Daer men zyn' kwade trouw zoo klaer bewezen zag?
Hoe zich, hoogstschuldig, verregtveerdigd? -
Al 't volk, om zyne daed misnoegd en verontweerdigd,
Wacht onverduldiglyk des konings uitspraek af.
Zie híér zyn vonnis, zyne straf:
'Terwyl gy, Luipaerd, u hebt tot zoo ver vergeten,
Dat gy besteelt den schat aen uwe zorg vertrouwd;
De vrucht van 't zweet en bloed myns volks hebt opgeëten,
Gelyk uw eigen schrift híér zonneklaer ontvouwt:
Men zal uw heel geslacht straks vangen, levend' vladen.
Lastgelders! vry zult ge u met Luipaerds vleesch verzaden;
Der huiden opbrengst zal gestort zyn in de kas,
Waervan de booswicht voogd, of liever roover was.'
De fielt, half dood van schrik, valt neêr vóór 's konings
voeten;
En zegt: O groote vorst, wil toch myn' straf verzoeten;
Och! paer genade met gezag!
Vergun my uitstel: pas een' maend na dezen dag,
Zal ik myn' heele schuld betalen.
De Leeuw, meêdogend, laet tot gunst zich overhalen,
En hy verleent hem, niet alleen, gevraegden tyd,
Maer scheldt hem zyne schuld, hoe groot, volledig kwyt.
De schurk, ter nauwer nood, den dierenraed ontweken,
Ontmoet een' armen hond,
Die by hem enkelyk een gulden schuldig stond;
Hy greep hem woedende aen; de rekel mogt niet spreken,
Schoon hy beleefd om uitstel bad:
Men velt hem op den grond met eigen bloed bespat
De dieren konden toch die wreedheid niet verdragen:
Zy gaen die by den koning klagen,
Die, woedende, den Luipaerd vloekt:
Zyn vonnis staet híér nog geboekt,
Zegt sire; zyn genâ herroep ik. Gaet hem vangen! -
En straks wordt hy, met zyn geslacht,
Op 't ysselykst ter dood gebragt,
Zoo als de raed had voorgeschreven.
Die niet vergeeft, wordt niet vergeven.
Fab. 71
Het Peerd en het Verken
Wat doet gy in dien modderkuil?
Wat doet gy? foei! met neus en muil
Wat wilt gy in dit slyk bewerken?
Vroeg 't zindlyk Peerd aen 't morsig Verken.
Wat ik híér doe? ziet gy het niet?
Die vuilnis baert my geen verdriet;
'k Word rond en vet in al myn brassen.
Het zou u ook niet kwalyk passen,
Al volgdet gy myn voorbeeld na:
Want, al dat werken, vroeg en spâ,
Moet ongetwyfeld u vervelen:
'k Zou liever in den modder spelen,
O mager dier! uw lyf is niets dan been en vel. -
Voltrek gy, (zegt het Peerd,) alléén uw walglyk spel:
'k Zal liever, mager, lang in eer en arbeid leven,
Dan my,
Gemest als gy,
Voor eenen korten tyd, tot eerloosheid begeven.
Fab. 72
Het Kind en de Spiegel
Een kind, hetwelk op 't eenzaem veld,
Ter minne was geweest besteld,
Trad weder 's ouders woning binnen.
Dáér zag het knaepje een spiegelglas,
Waervan het hoogst verwonderd was.
Dit voorwerp streelt zyn hert en zinnen:
Maer haest een' dwaze korzelheid,
Die, op de wereld, meer dan kind'ren heeft misleid,
Doet hem zyn' eigen beeldt'nis hoonen.
Het grynst: de spiegel doet niet min;
Dit wekt weldra zyn' tegenzin,
Zoo ver, dat het hem durft geloken' vuisten toonen.
De Spiegel aept hem aenstonds na.
Het korz'lig Kindje slaet weldra
Het spiegelglas aen stuks.... Zyn' poezelhandjes bloeden,
En, op zyn schreeuwen, kryten, woeden,
Komt zyne moeder ingetreên,
Die de oorzaek haest verneemt van 's Kindjes korzelheên:
Hebt gy, zegt zy, niet eerst dit stoute kind beledigd? -
Ja. - Wel, zy dan voortaen altyd met hem bevredigd;
Zie, hoe het kindje lacht, omdat gy lachen moet.
Het groet u, omdat gy hem groet.
Nu zyt gy niet meer stout, en 't Kindje is even zoet.
Hieruit, kan jong en oud en nut en leering trekken:
Steeds zal ons 't kwaed tot kwaed, en 't goed tot goed
verstrekken.
Fab. 73
De Hond en de Vos
In den omtrek van 't kasteel,
Op het landgoed Donkerzeel,
Woonde een Hond met zeven jongen,
Klein, bevallig, vet en zacht,
En bestemd voor 's graven jagt.
Lord had zich eens los gewrongen,
In het midden van den nacht;
Hy was in het woud gedrongen,
En dáér hoorde hy een' stem,
Die angstvallig riep tot hem:
Help! ei, help! heb mededoogen!
Open uw' bermhertige oogen
Op dit vaderlooze kind,
Dat zich thans verlaten vindt,
Want ik sterf.... Ik heb op heden
Zoo veel pyn en smert geleden,
Als ooit Vos heeft doorgestaen.
Neem myn eenig kind toch aen....
Ach!... Ik voel!... Híér stierf de moeder.
En de Jagthond bleef behoeder
Van 't verminkte Vossenjong,
't Welk maer op drie pooten sprong,
En verging van dorst en honger;
Naekt, de doorverf op 't gelaet,
In den zwartsten jammerstaet. -
Slechts een' maend, misschien nog jonger
Was het Vosje, toen de Hond
Hem in dezen toestand vondt.
Hy bewees het duizend zorgen,
En, vóór 't krieken van den morgen,
Lag het Vosje, warm en best,
In des Honden jongen nest;
En hy spysde en laefd' het even
Met de zelfde zorg en vlyt,
Als zyn' kindren, langen tyd.
Alles was in rust gebleven:
Men zag niets dan broedermin
In het talryk huisgezin,
Tot een' dag - de dag van boosheid!
Dag van weedom en getraen!
Dat de Hond was uitgegaen.
Vosje toonde dan zyn' loosheid,
En bewees dat vossenaerd
Door geene opvoeding bedaert.
Vos, ten aenzien van de Honden
Aterling, door pligt verbonden,
Voor den dienst aen hem gedaen,
Greep zyn' nestgenooten aen....
Een was reeds half opgeëten,
En een and're fel gebeten,
Eer de hond dit wierd gewaer.
Na veel janken en misbaer,
Wilt hy zich op 't monster wreken,
Maer het was den nest ontweken,
En van ver riep het hem toe:
Uw' voogdy ben ik lang moê!
Want uw' dienst wordt me overbodig!
Ik heb thans u niet meer noodig;
Ik verlaet uw' rekelnest....
Deedt gy meer voor my uw' best,
Bragt gy hoend'ren my om te eten,
'k Had geen' honden moeten vreten!...
Ik wil zorgen voor myn vel,
Dwaze Hond! 'k vertrek.... vaerwel!
Billyk viel nu Lord aep 't klagen:
'k Heb, zeid' hy, in vroeger' dagen,
U gered uit bangen nood,
U beveiligd voor de dood:
Kon ik van uw' boosheid wachten,
Van myn' deugd te zien misachten?...
Maer, terwyl de Hond nog aprak,
Juist was dáér een jager tegen,
En met windhond, dog en brak,
Hy vervolgt straks allerwegen,
Door de velden, door den bosch,
Den gevlugten booswicht Vos.
Gy, die vol van gunstbetooning,
Leed en hoon vindt tot belooning
Voor den dienst, de zorg en vlyt,
Aen de ondankbaerheid gewyd;
Troost u: deugd zal loon beërven;
Boosheid zal eens straf verwerven.
Wee aen hem, die vroeg of laet
Den genoten dienst versmaedt.
Fab. 74
De Boer en de
Regtsgeleerde
Boer Joos ging zek'ren dag een' Regtsgeleerde spreken:
Digt by 't naburig dorp waer hy gehuisvest was,
Bevond hun rundvee zich te saêm in 't vette gras.
'Een myner ossen heeft een' uwer doodgesteken,'
(Zeide onze Veldeling,) 'en wat daermêe gedaen?
Hoe dit herstellen? hoe die schade u ingestaen?' -
'Och! vrees niet,' antwoordt men, 'daervoor moet gy niet
beven;
Gy zult voor mynen os een' uwer ossen geven,
En, vrienden als voorheên: ik loon geen kwaed met kwaed.'
'Uwe uitspraek vind ik regt;... maer, jonkheer advokaet,
Wat kom ik dáér van zeggen?
'k Vergiste my, mynheer, 'k zal 't beter uit gaen leggen:
't Geval is zoo: uw os heeft mynen os gedood.'
'Och! dan verkeert de zaek!.... laet zien.... 'k zal in myn'
boeken,
Met tyd en stond, de wet nauwkeurig onderzoeken,
En zoo...' – 'En zoo! mynheer, zei Joos, 'er is geen
nood;
Na 't geen gy hebt gezeid, dit zoo wordt overbodig;
Zyt gy zoo veerdig om een ander te vergoên,
Als gy u zelven eerst geloofdet regt te doen,
My dunkt, er is noch zoo, noch tyd, noch wet híér noodig.'
Boer Joos sprak waerlyk wél.
De vittery speelt vaek haer spel:
Waer zelfsbelang wilt vonnis vellen,
Dáér ziet men Themis waeg naer eigen voordeel hellen.
Fab. 75
Het Bejaerde Peerd
Belle was een mager Peerd,
Eertyds meer dan heden weerd,
Toch, hetwelk sinds vele jaren,
Zynen boer hielp geld vergâren:
De and're Peerden van den stal
Waren Bellens veulens al.
Zy had meer dan allen t'samen
Reeds gewerkt met egge en ploeg,
Dit verwierf haer lof genoeg;
Maer moest zich de boer niet schamen,
Daer haer bed, haer' krib en ryf,
Altyd slechtst van alle vyf
Wierd voorzien van stroo en haver;
Minst verzorgd van hooi en klaver?
De vier and're, jong en sterk,
Spaerde men, en 't lastig werk
Wierd aen Belle steeds bevolen.-
In het dorp was 't groote feest:
Meijers zoon, een vlugge geest,
En de feniks aller scholen,
Had weêrom gezegepraeld,
En wierd heerlyk ingehaeld,
Op een' schoonen zegewagen.
Men kwam 's landmans peerden vragen;
Allen, ten zy één alléén,
(Welk ik niet behoef te noemen,)
Zag men statig derwaerts treên,
Kop en steert versierd met bloemen.
Als dit gryze Belle zag,
Deed zy hevig haer beklag. -
Zwyg maer beest, houd op van klagen:
Ziet men niet in onze dagen,
Dat de mensch, niet meer dan gy,
Is voor druk en ongunst vry?
Hy, die van zyne taek zich loflyk heeft gekweten,
Ziet veeltyds, met den tyd, bewezen dienst vergeten.
Fab. 76
De Kaper
Vóór Alexander wierd een Kaper aengebragt;
De vorst vaert fluks hem toe met hevigheid en kracht:
Wat regt hebt gy dan, schelm! om, zelfs tot aen myn' kusten,
De vaert en handel stout te ontrusten! -
Het zelfde regt, geloof my vry,
Dat gy u ook hebt toegeschreven,
Van gansch de wereld te doen beven,
Te sleuren in uw' dwinglandy:
Hoort men onz' namen onderscheiden,
't Bedryf is één, wy stelen beiden:
Doch, daer ik met een schuitje vaer',
Ik hoor my maer alléén den naem van roover geven;
En gy, die steeds den stiel met vloten hebt gedreven,
Men noemt u landveroveraer.
De vorst bedaerd, en ingenomen
Door zyne opregtigheid, spreekt hem vry:
Zoo goeden uitslag had de Kaper nooit bekomen,
Door vleitael, noch door kuipery.
Fab. 77
De Camelia en de
Appelboom
De strenge Waterman was onze kim ontweken;
De Visschen zwommen door, de Ram trok hup'lend heên;
De sneeuwvlok smolt, het ys verdween,
Wen de Stier, het Tweelingsteeken
Naderde aen den hemeltrans.
Phebus liet zyn' held'ren glans,
Zyne blyde morgenstralen
Over tuin en velden dalen,
En verheugde gansch natuer
Door zyn alverkwikkend vuer.
Tuinman opent zyne kassen,
En hy draegt zyn' bloemgewassen,
Ryk in schoonheid, arm in vrucht,
Die hy allen weet te noemen,
Zingende in de volle lucht.
Een' Camelia vol bloemen
Plaetst hy by een' Appelboom:
'In deez' streek, wat is men loom!'
(Roept de japonische heester,
Uit zyn' kuip, vol vreemden grond,
Tot den wydgekruinden meester
Van den boomgaerd, waer hy stond:)
'In zoo schoone lentedagen,
Wilt men híér geen' bloeisels dragen?
Zelfs geen' blaedren?... Schouw my aen:
Zie myn' schoone bloemen staen!
Merk hoe aengenaem zy bloozen!
Ze overtreffen al de roozen,
Welke Europa ooit besloot
In haer' altyd schralen schoot.
Zie myn groenend loover blinken!
En - dan moet de hoogmoed zinken
Van het jammervol gewas,
't Welk niet in de oranjekas
Híér des wintertyds mag groeijen.'
Goudling antwoordt: ' 'k Zie u bloeijen;
'k Merk uw' lieflykheid en prael:
'k Zou uw' ryke tooisels roemen,
Maer, uw' hoogverwaende tael
Krenkt de schoonheid uwer bloemen:
Lof, uit eigen mond geteeld,
Klinkt niet zacht: die lof verveelt.
Gy, gansch vreemd in onze streken,
Onbekend met lucht en land,
Durft op 't onverdeeligst spreken
Van elk' boom, van elke plant!
Leer u aen 't klimaet gewennen,
Leer de tuingewassen kennen,
Die gy noemt en lui en loom:
Oordeel naer de vrucht den boom.'
De Camelia, verbolgen,
Hoort men zwetsend, stout vervolgen:
'Zy beschaemd! - in uwen staet,
Arm en doodsch, gy durft beloven!
Dwaze boom! uw' spyt en smaed
Zal myn' luister niet verdooven....
Men bemerkt het dag aen dag,
Nyd spaert schoonheid noch gezag:
Ziet gy niet elks oogen staren
Op myn' bloeisels, op myn' blaren?
Al wie komt in dezen hof,
Zwaeit my toe den hoogsten lof:
Durft gy toch dit wederleggen?
En van u - wat hoort men zeggen?
Men gaet zwygende u voorby,
Ieders hulde is slechts voor my.'
Van den zuiden naer den westen
Week de wind, den naesten nacht;
En de regen kwam verpesten
Onze zwetsters roem en pracht.
Door de wakheid van het weder,
Hare bloem verwelkt, valt neder,
Wordt vertreden met den voet.
Weêr de lucht wordt zacht en zoet:
De Appelboom draegt frissche bloemen,
Van het allereêlste kleur;
Men ontwaert een' ambergeur,
Die elk doet den goudling roemen,
Die hem vreugd schenkt voor verdriet.
Spyts den regen, ondanks stormen,
Zyne bloem verhutselt niet,
Dan om zich tot vrucht te vormen:
Schoone vrucht die groent en groeit!
Waerde vrucht, die geurt en gloeit!
Ryke vrucht, die twyg en takken
Door 't gewigt doet nederzakken,
En tot roem des boomgaerds strekt!
Die elks liefde en eetlust wekt,
Die elk gretig komt belonken! -
Hoe mag deze vrucht niet pronken,
Nu des konings adelstoet
Op zyn gastmael is begroet!
Onder 't zoet der dischgenugten,
Roemt elk goudlings lekk're vruchten:
Niemand denkt de zwetster na,
Elk vergeet Camelia.
Schoonheid is haer afgeweken;
Zy blyft in den treurhoek steken.
En, wanneer de herfst verschynt,
En de Waeg aen 't zwerk verdwynt,
Wordt zy, met hare oordgenooten,
Weêr ter broeikas opgesloten.
Immer, roem u zelven niet.
Laek nooit iemand in 't verdriet.
Hy, die zich zelv' verheft, wordt eenmael neêrgedreven.
Die zich vernedert wordt verheven.
Fab. 78
Het Bondgenootschap
De Vaers, de Geit en 't Schaep voorheên,
Bestonden in verbond te treên
Met eenen trotschen Leeuw, den vorst der woudgenooten.
Daer wierd op 't plegtigste besloten,
Dat winst en schade, groot of kleen,
Gedeeld moest worden onder een.
Eerst wierd in 't strik der Geit een schoone hert gevangen:
Zy noodt haer' bondgenooten uit.
Zy komen... Meester Leeuw juicht luidkeels om den buit,
Telt op zyn' klauwen, die tot grypen veerdig hangen,
In hoe veel' stukken hy de prooi verdeelen moet:
Hy vindt er vier.... 't is juist: dus wordt de hert
gespleten.
Hy zegt: Ik twyfel niet, of gy vindt allen goed
Dat myne majesteit het eerste stuk zal eten?
Als sterkste, hoort het tweede aen my.
Ook weet gy dat ik ben veel dapperder dan gy;
Dus mag ik wel te regt op 't derde ook aenspraek maken.
En, zoo er iemand aen het vierde stuk durft raken,
Ik wring hem onverwyld myn' nagels door den strot!
Weg, bondgenooten! weg! er blyft geen overschot.
Fab. 79
Het Schaep
'Altyd slaef! steeds opgesloten,
Of bewaekt door gids en hond;
Dit heeft my sinds lang verdroten:
Ach! hoe ver is nog de stond!
Dat ik los, op vrye voeten,
Niets dan blydschap zal ontmoeten!'
Zoo liet in der Schapen dryf,
Luid, een Hamel, dik van lyf,
Zyn' gemaekte klagtstem hooren,
Om der Lamm'tjes heil te stooren;
Want hy blaesde er velen in
Een' verdwaelde vryheidsmin.
Ondertusschen kwam de pachter
By de kudde met een' slagter,
En 't misnoegde Schaep drong aen:
'Deze heer schynt veel te wand'len,
'k Zou my beter zien behand'len,
Mogt ik met hem henen gaen!' -
Haest wierd nu zyn wensch voldaen:
Door den herder aengewezen,
En, als jong en vet geprezen,
Door den slagter onderzocht,
Wierd het dwaelziek Schaep verkocht.
Als het ziet den koopprys tellen,
Zegt hel fier tot zyn' gezellen:
'Ziet, hoe hoog ik word geschat!
Met dien heer trek ik naer stad;
'k Zal dáér al die pracht beschouwen,
Al die torens en gebouwen,
Waervan men híér dikwyls sprak.
'k Zal dáér leven met gemak....
Langer mag ik niet meer praten,
Ik vertrek, 'k moet u verlaten.' -
En het huppelde en vertrok,
Met den slagter, door wiens stok
Hem de weg wierd aengewezen.
' 't Gaet nog erger dan voordezen!
Slecht begin van myn geluk!'
(Sprak het stil, beklemd door druk;)
'Wacht! ik zal maer wederloopen.' -
Te vergeefs mogt het dit hopen;
Het was nauwlyks omgekeerd,
Of het wierd zyn' streek geleerd,
Met herhaelde en harde slagen.
Meer nog moest het zich beklagen,
Toen het 's avonds moede en stram,
In des slagters bergplaets kwam:
Want een vloer van ruwe steenen
Was zyn' rustplaets, dezen nacht.
'Ach! wie had dit ooit verwacht!'
(Riep het Schaep;) 'ik mag wel weenen!'
Híér kryg ik noch spys noch drank;
Ramp dien ik voorheên niet kende!
Ach! wat droefheid en ellende!
Men blyft doof voor myn gejank!'
Lang had reeds de zon geschenen,
Eer de slagter wederkwam;
Die een' ruwe koorde nam,
En bond het bleetend Schaep, door hals en nekwol henen.
Zoo trok men naer 't accynskantoor;
't Was trouwens in die gouden dagen,
Dat men, met eenen ring in de oor,
Het vee zag naer den slagtbank jagen.
's Ryks veearts was dáaér ook van pas;
Die 't Schaep byna de tong ontrukte,
En het een' handvol wolle uitplukte,
Eer hy verklaerde dat zyn vleesch niet ongantsch was.
Het Schaep deed niets dan bitter weenen;
Geschat en veraccynsd, gekeurd, geringd, gelood,
Trok het, met 't vonnis zyner dood,
Nu regelregt ter moordplaets henen.
Nu overdacht het, maer te laet,
Zyn' eersten waerlyk vryen staet,
En riep: 'Mogte ik nog wederkeeren!
'k Zou nu elk Lam zyn' pligten leeren,
Geleerd, door mynen eigen druk:
'k Zou allen toonen hun geluk;
Ik wierd, door herder noch door honden,
Nooit meer in 't korenveld bevonden:
Het hard vertrappeld gras, voor my, ware ambrozyn!
Het water uit een' gracht zou my nu nektar zyn!
'k Zou altyd, al myn' levensdagen...'
Híér stelt het moordend mes een eindstip aen zyn klagen.
Leer, losse jeugd, die vaek uw waer geluk miskent,
Waer zotte vryheidsmin de wufte geesten ment.
Fab. 80
Diogenes en de Hoveling
Diogenes at rauwe vruchten,
Dronk water, woonde in eene ton;
Verachtte pracht en hofgenugten
En al wat grootheid wenschen kon.
Wanneer hy eens zyn' koolen waschte,
Ging hem een hoftrawant voorby,
Die stilstaende op 's mans werking paste.
De wysgeer sprak: 'Myn vriend, zoo gy
U ook met koolen vergenoegdet,
Een eedler lot viel u ten deel
Dan 't laf en eerloos vorstgestreel.' -
'En, zoo gy u naer reden voegdet,
Gebruikende uw verstand en kunst,
Om ook te staen in konings gunst,
Gy zoudt van beter' dagen weten,
Geen' rauwe koolen moeten eten.'
Zoo heeft een ieder zyn gedacht,
En vaek de een roemt en pryst wat de andere veracht.
Fab. 81
De Dierenraed
Nobel Leeuw, de vorst der dieren,
Mogt niet meer alléén bestieren;
Vryheidsmin by 't dierental
Bragt de monarchy tot val.
Will'keur moest het wimpel stryken;
Vorstmagt moest vóór volksregt wyken:
Daer nu in het Dierenland
Eene grondwet kwam tot stand,
Krachtens welke de onderzaten
Van vorst Nobels ruime staten
Mogten stemmen voor een' raed,
Tot bestiering van den staet.
Nobel wist, dat, sedert eeuwen,
Steeds de dynasty der Leeuwen
Aen het roer zat van het ryk:
Schoon het volksbewind verkeerde,
En der dieren magt vermeerde,
Wilt hy heerschen al gelyk.
Om in zyn ontwerp te lukken,
En zyn vacht niet te zien plukken,
Daegt hy zelf de kiezers uit;
En dan doet hy zyn besluit
Door de stem der slaefsche dieren,
Pas meertallig, zegevieren.
Als nu de uitslag was bekend,
Nobel Leeuw was president,
Os en Peerd, Konyn en Ezel,
Ram en Verken, Mol en Wezel
Waren leden van den raed.
Dit bragt opspraek in den staet:
Kemels, Luipaerds, Deinen, Katten,
Apen, Hazen, Bevers, Ratten,
Herten, Schapen, Das noch Hond,
Niemand die dit billyk vond.
De Olifant sprak van zyn' grootheid;
Tyger noemde moed zyn' snoodheid,
En de Beer sprak van zyn' magt;
Vos van zyn doortrapt gedacht:
'Hoe!' riep hy, 'wat magistraten!
Zullen deze onz' vryheid baten?
Och! wat schande voor het land!
Drie zyn stadig op den band;
And're drie zyn vaek in koten
Of in stallen opgesloten:
En wat deugt dat overschiet?
Een die slechts geen' steke ziet!
Immers, allen tamme dieren!
Nobel zal weêr zegevieren,
En ons rossen 't slaeflyk vel.
Heel die stemming is een spel,'
En tot niets strekt ons het kiezen:
Verandert Nobels naem, zyn' magt zal niets verliezen.'
Elke vogel zingt of kwekt,
Even zoo hy is gebekt:
Toch, maek altyd uw' bemerking
Min op namen, dan op werking.
Fab. 82
Dwaze Nobis
Nobis had in stad een' krocht,
Waer hy brandewyn verkocht;
Ook hy leurde met zyn' flesschen,
Waer hy keel en zak kon lesschen.
't Was koud. - De strenge wintergod,
In zyne hardbevrozen' grot,
Gedost in dikke beerenhuiden,
Het hoofd bedekt met dorre kruiden,
Zwaeide als een dwingeland zyn' staf
Op 't wereldruim, dat als een graf
Door 't doodsche baerkleed was omhangen:
Wyl de overspoelde weide en tuin,
En stroom, bevloerd met dik arduin,
Nu, door eene ysbaen zyn vervangen.
De schaetsenryders snellen toe,
En tarten ysgods geeselroê:
Geen' vorst noch koude kon hen krenken;
Zy ryden, glyden, heên en weêr,
En doen aen Nobis druppels eer.
De man had dáér zoo veel te schenken,
Dat hy besloot, van op die baen
Zyn huis en winkel neêr te slaen.
Hy deed het. - En, een tiental dagen,
Genoot hy dáér het grootst behagen,
Hy had er ongemeen vertier.
Maer nu, - de dooiwind waeit ook híér,
En holt en grolt; wyl kille regen
Komt dik op de ysbaen neêrgezegen....
Het duert niet lang, of Nobis huis
Stort in? - vergaet met man en muis.
Wilt gy u later niet berouwen,
Gy moet op vaste grondvest bouwen:
Myn eerste meester leerde my
Die zedeles. - Zoo zeide hy:
'De man en is niet wys,
Die zyn huis bouwt op het ys;
Want het kan niet altyd vriezen,
Zoo moet de man zyn huis verliezen.'
|